We vinden de wereld waarin we leven volstrekt vanzelfsprekend. Maar vul één feit anders in, en hij ziet er plots volkomen anders uit. In deze serie kleuren we elke aflevering zo’n ‘wat als…’ scenario in. Ditmaal: wat gebeurt er als we het hele Amazonewoud kappen?

Met donderend geraas komt het gevaarte op het stoffige zandweggetje dichterbij. Bij het zien van de bomenkapmachine begint de menigte te joelen en met spandoeken te zwaaien. Hun doel? Het beschermen van het laatste stukje Amazonewoud dat nog over is na jaren van grootschalige ontbossing – al is het alleen maar vanwege het principe. Het kwaad is namelijk al geschied. Met elke hectare aan bomen die verdween, verdween ook de biodiversiteit. En daarmee de kans op het vinden van prachtige nieuwe planten- en diersoorten, en de geneeskrachtige stoffen die ze mogelijk op kunnen leveren. Maar dat was niet alles. De vernietiging van zo veel bomen – door kap of verbranding – versterkte het broeikaseffect en veranderde overal op aarde weerpatronen. De landbouwgrond die we ervoor terugkregen, verdroogde bij gebrek aan voldoende regen. De regen die wél viel, zorgde ervoor dat lokale dorpen door overstromingen werden getroffen, wat weer bijdroeg aan de toch al armzalige oogsten van de laatste jaren. En alsof dat nog niet genoeg was, was de malaria-epidemie dit jaar erger dan ooit. Kortom, het verlies van dit regenwoud betekende een verlies voor de hele mensheid.

Het Amazonewoud is het grootste regenwoud op aarde. Het bestrijkt circa 5,5 miljoen vierkante kilometer, verdeeld over liefst negen landen, met het leeuwendeel in Brazilië. Maar elk jaar kappen of verbranden we er een aanzienlijk deel van. Daar zijn verschillende redenen voor: het verkrijgen van hout voor gebruik als brandstof of bouwmateriaal, het vrijmaken van land voor nederzettingen, landbouw, vee en plantages, en het creëren van ruimte voor mijnbouw en oliewinning.

Het gevolg is dat het Amazonewoud tussen 1970 en 2011 met zo’n 20 procent is gekrompen – een gebied groter dan Spanje en Portugal samen. Hoewel de jaarlijkse ontbossing inmiddels over het algemeen flink is afgenomen, meldden twee Braziliaanse instanties begin dit jaar een toename van 35 tot 89 procent tussen augustus 2012 en met mei 2013 ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Mocht dit zich voortzetten, dan zou het zomaar kunnen dat we een aanzienlijk deel van het Amazonewoud alsnog kwijtraken.

Als we van het ergste scenario uitgaan – de volledige ontbossing van het Amazonegebied – dan zijn de gevolgen niet te overzien. Alles en iedereen zal daarmee te maken krijgen. Maar wat moeten we ons precies voorstellen bij een wereld zonder Amazonewoud?

Dit is het begin van een artikel, te vinden in KIJK 13/2013. Dit nummer ligt in de winkel van 15 november tot en met 12 december.

Meer informatie:

• Scientific American: Cutting down rainforests also cuts down on rainfall
• Livescience: Deforestation. Facts, causes and effects
• BBC: Nature loss ‘to hurt global poor’
• Wetenschap24: Russisch roulette met het regenwoud
• ScienceDaily: The Brazilian rainforest. Caught between biodiversity and business

Beeld: Jorge.kike.medina/CC BY 3.0