Een digitale aanval op de VS zou volgens Tim Weiner “een ramp in de grootte van New Orleans na de orkaan Katrina” zijn. En de FBI is allesbehalve uit het juiste hout gesneden om daar iets tegen te ondernemen, stelt de Pulitzerprijswinnende journalist. KIJK interviewde hem.

KIJK: Is het doemscenario van een grootscheepse internetaanval die een deel van de Verenigde Staten platlegt te voorkomen?

Tim Weiner: “Daar is zelfs de meeste geavanceerde spamfilter ter wereld nu nog niet tegen opgewassen. De aanval moet op dezelfde manier worden afgeslagen zoals een computer een spammailtje onderschept. Maar daarvoor moet zo’n aanval ook in real time op te sporen zijn en dat kan nog niet. Vandaar dat het zo’n dreiging is. Het probleem zit hem in de spoofing rond zo’n aanval. De Russische maffia doet dat in het klein: je computer loopt vast en je krijgt een pop-up in beeld van een zogenaamde virusscanner die je voor 60 euro per jaar beschermt tegen het bewuste virus. Je hoeft er alleen maar je creditcardnummer voor in te vullen… Eén op de honderd is zo dom om hier in te trappen. De mens achter de computer wordt erin geluisd door de maffia die zo bakken met geld verdient. Stel nu dat Poetin besluit de Verenigde Staten aan te vallen. Hij zal de aandacht afleiden door bijvoorbeeld een Iraanse aanval te spoofen, zodat de Amerikanen denken dat de aanval uit Iran komt. De Russen zullen een enorme afleidingscampagne op moeten zetten, het zal een erg gecompliceerde aanval moeten zijn, vanaf meerdere bronnen. En de FBI zal steeds negen zetten vooruit moeten denken: als zij dit doen, doen wij dat, dan doen zij dit, en wij dit…”

Uit uw boek Vijanden van de staat blijkt dat de FBI – zacht gezegd – niet zo handig is met computers. Kunnen ze dit wel?

“Je zult versteld staan hoe onhandig de FBI is met internet en computers. Zo hebben ze pas een jaar of tien een digitale database. Dat klinkt inderdaad bijzonder amateuristisch. Maar het is niet alleen maar domheid, al is dat wel een groot deel van de oorzaak. Het probleem is: de FBI wil een goed computersysteem. Dat moet aan twee dingen voldoen: het moet informatie distribueren en het moet veilig zijn. Maar die twee eisen spreken elkaar tegen: de informatie moet beschikbaar zijn en zich kunnen verspreiden, maar moet ook erg goed bewaakt worden, dus achter slot en grendel. Het gaat tenslotte om geheime informatie. Een goed systeem is zowel open als gesloten en dat gaat natuurlijk moeilijk samen. De inlichtingendiensten hebben nog steeds niet de juiste balans gevonden. Om dit op te lossen, heb je extreem slimme mensen nodig die alles weten over computernetwerken, maar deze mensen werken niet bij de overheid. Bij Microsoft kunnen ze tien keer zo veel verdienen.”

Het budget van de FBI is 10 miljard dollar per jaar. Daarmee moet het toch mogelijk zijn een dergelijk IT-netwerk op poten te zetten?

“Zo’n netwerk is best te maken, maar het moet wel bijzonder geraffineerd zijn – en de FBI ís niet geraffineerd. In de vorige eeuw, toen de dienst nog op IBM-computers werkte, moesten agenten voor één simpele handeling van een computer twaalf verschillende knoppen aanklikken. Daar had niemand trek in. Plus: de FBI heeft een enorm papieren archief waar je urenlang in kunt verdwalen. Hoe krijg je dat ooit goed gedigitaliseerd, gecodeerd en veilig op je netwerk als je geen capabele mensen en computers tot je beschikking hebt? De dienst kampt al dertig jaar met dit probleem en pas sinds kort lijkt het iets beter te gaan. Dat wil zeggen: in 1990 had de gemiddelde puber minder rekenkracht op zijn computer tot zijn beschikking dan de FBI. In 2000 had de gemiddelde puber meer rekenkracht dan de FBI. In 2005 had de gemiddelde puber zelfs véél meer rekenkracht onder zijn vingertoppen. Dit verschil is nu eindelijk langzaam aan het verdwijnen.”

Dit klinkt niet als de grootste geheime dienst van een wereldmacht, maar als een stel amateurs.

“Inderdaad. Al voor het jaar 2000 hadden ze al meer dan 1 miljard dollar verspild aan dit probleem. Geld kan veel oplossen, maar niet als je een project zo verpest dat je het na een paar jaar de prullenbak in kan en je weer helemaal bij nul moet beginnen. De FBI deed dat twee keer. Je kunt je niet voorstellen hoelang dit al een puinhoop is. De eerste computer kwam het FBI-gebouw binnen in 1981, dus het is al ruim 30 jaar een bende. Er zijn talloze miljarden totaal verspild om een moderne veiligheidsdienst te worden.”

Dit is een fragment van een interview te vinden in KIJK 11/2012. Dit nummer ligt in de winkel van 21 september tot en met 18 oktober.

Interview van een uur met Tim Weiner over zijn boek over de FBI, Vijanden van de staat (oorspronkelijke titel: Enemies. A history of the FBI):

Beeld: Bayerischen Rundfunk