Proosten gebeurt niet zomaar. Vroeger zouden edele heren dat hebben gedaan om te laten zien dat ze niemand wilden vergiftigen. Toch? Niks van waar, zegt Ronald Veldhuizen.
Met de glazen klinken is niet zómaar een traditie. Er zit, zo heb ik me laten vertellen, een bijzonder verhaal achter. Ergens in de oudheid of de middeleeuwen zouden edele heren ermee zijn begonnen, toen het nog vrij normaal was om je tafelgenoten te vergiftigen. Zulke voornemens bederven de sfeer natuurlijk. Enter de glazenklinkerij: om te laten zien dat je geen vergiftigingsplannen had, tikte men de bekers tegen elkaar zodat een beetje van ieders drank in dat van de ander overklotste. Je zou wel gek zijn om je eigen gif te drinken.
Klinkklare onzin
Tot mijn eigen enorme teleurstelling blijkt dat een mythe te zijn. Jammer, want eigenlijk zag ik het al helemaal voor me: in bont gedrapeerde landheren of Vikingen, zittend in hun donkere hallen, met hun gorgelende lach in de keel en enorme mokken bier in de hand, die bekers tegen elkaar stotend, waarna de scheuten drank in perfecte lobjes in de bokaal van de buurman belandden.
Nou, probeer maar eens zó te proosten dat je elkaars drankje ‘bevuilt’. Dat lukt niet goed, tenzij je je beker tot aan de nok vult, zodat-ie makkelijk overloopt. En dan nog zit je met een belangrijke natuurwet: de dosis maakt het gif. Een druppel vergif is minder dodelijk dan een flinke teug. Met andere woorden: stel dat jouw drank is vergiftigd, dan is één klotsje daarvan misschien onvoldoende om een kwaadwillende tegenover je te laten stikken in zijn eigen brouwsel. Bovendien moet je wachten tot je tegenstander éérst drinkt. En dat is onbeleefd.
Maar het ging er vroeger heel anders aan toe, blijkt uit de speurtocht van historica Margaret Visser voor haar boek The rituals of dinner. In de middeleeuwen waren heersers weliswaar bang voor vergiftiging, maar om dat tegen te gaan, dronk iedereen gewoon uit één vat of gemeenschappelijke kom, die meestal ter plekke veilig was verklaard door een proever. De gezamenlijke drinkschaal weigeren was verdacht, net als je eigen drank meenemen.
Met de glazen klinken is gewoon een nieuwe traditie, constateert Visser. Misschien omdat het zo leuk ‘klinkt’. Al weet ook dat weer niemand met zekerheid. In elk geval: proost.
Deze column verscheen eerder in KIJK 12/2018.
Heb jij de KIJK 50 jaar-special al met daarin de spannendste, opmerkelijkste en grappigste verhalen uit de lange geschiedenis van het blad? Zo niet, dan kun je hem nu in onze webshop bestellen!