De witte vlag wordt als een internationaal symbool gezien voor overgave. Maar waarom eigenlijk?
Om meteen een misverstand uit de weg te ruimen: de welbekende witte vlag is tegenwoordig niet zozeer bedoeld als een teken van overgave, maar om duidelijk te maken dat men met de vijand wil praten.
In het in 1899 gesloten Verdrag van Den Haag betreffende ‘de wetten en gebruiken van de oorlog te land’ staat dat de witte vlag moet worden gevoerd door “de persoon die door een der oorlogvoerenden is gemachtigd om met den anderen in onderhandeling te treden”. In feite grijpt dit terug op het werk van de befaamde Nederlandse rechtsgeleerde Hugo de Groot, die de witte vlag in 1625 als “een stilzwijgend verzoek om onderhandelingen” omschreef.
Capitulatievlag
Het gebruik van de witte vlag is overigens veel ouder dan dat. In China kwam het al voor tijdens het gewelddadige einde van de Oostelijke Han-dynastie (25-220) en de Romeinse geschiedschrijver Tacitus vermeldt het in de tweede eeuw van onze jaartelling. De witte capitulatievlag was in de Europese middeleeuwen wijdverbreid.
Van mensen die iets wits toonden, werd geacht dat ze niet langer aan de strijd deelnamen. Het fenomeen waaide over naar de overkant van de Atlantische Oceaan; tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) hadden soldaten die gewonde kameraden van het slagveld moesten halen witte lappen bij zich.
Ondergoed inleveren
Vandaag de dag is het zwaaien met de witte vlag tot alle culturen doorgedrongen. In de aanloop naar de Amerikaanse invasie van 2003 leidde dat ertoe dat Iraakse soldaten witte kledingstukken, inclusief ondergoed, bij hun officieren moesten inleveren. Die hoopten daarmee te voorkomen dat de ongemotiveerde manschappen zich aan de eerste de beste tegenstander zouden overgeven, zoals in de Golfoorlog van 1991 was gebeurd (zie de foto).
Blijft de vraag waarom de keuze in al die eeuwen uitgerekend op witte vlaggen is gevallen. Hier bestaan verschillende verklaringen voor. Wat betreft het oude China zou het ermee te maken kunnen hebben dat wit in het Verre Oosten de traditionele rouwkleur is. In ons deel van de wereld was ongeverfd textiel altijd veel ruimer voorhanden dan geverfde stoffen. Daar komt nog bij dat een witte vlag onder vrijwel alle omstandigheden verreweg het opvallendst is.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected]! Deze vraag kon je vinden in KIJK 11/2017.
Tekst: Leo Polak
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!