Onderzoekers hebben het zikavirus bij muizen ingezet als mogelijk medicijn tegen hersenkanker.

Een internationale noodsituatie. Zo bestempelde de WHO begin februari 2016 de uitbraak van het zikavirus. Zwangere vrouwen konden maar beter even niet op vakantie gaan naar Brazilië – waar de epidemie volop gaande was. Als deze moms to be namelijk besmet raakten met het virus, liep hun ongeboren kind kans op het ontwikkelen van de hersenafwijking microcefalie.

Onderzoekers van de Washington University School of Medicine en de University of California San Diego School hebben, raar maar waar, juist dit virus nu gebruikt om een glioblastoom – een primaire tumor van het zenuwstelsel – te behandelen.

Glioblastomen

De groei en ontwikkeling van glioblastomen wordt op gang gebracht en in stand gehouden door stamcellen die zich snel vermenigvuldigen en veranderen in nieuwe tumorcellen. Deze stamcellen zijn moeilijk te vernietigen met behulp van chemotherapie of bestraling. Een tumor kan dan wel operatief worden verwijderd, de kans is aanwezig dat hij terugkomt doordat de stamcellen de aanmaak van nieuwe tumorcellen in stand houden.

Van het zikavirus is bekend dat het zogenoemde voorlopercellen kan aanvallen en vernietigen. Deze cellen kunnen – net als stamcellen – tot een aantal specifieke cellen uitgroeien. De onderzoekers vroegen zich daarom af of het virus ook kan worden ingezet voor de stamcellen van een glioblastoom.

Afzwakken

Ze haalden een stukje van de tumor uit het lichaam van kankerpatiënten en infecteerden ze met een stam van het zikavirus. Deze stam verspreidde zich door de tumor en viel de stamcellen aan. Ook injecteerden de onderzoekers het virus in het brein van muizen met een glioblastoom. Twee weken later waren de tumoren van deze dieren kleiner dan van de muizen die een placebo kregen toegediend, zo claimen de wetenschappers.

Maar brengt een behandeling met het zikavirus niet juist meer risico’s met zich mee? De onderzoekers geven aan dat het zikavirus niet veel effect heeft op het volwassen brein – in tegenstelling tot de hersenen van een ongeboren kind. Toch hebben ze twee mutaties bij het virus aangebracht die het wat afzwakken. Het verzwakte virus bleek nog steeds de stamcellen aan te kunnen vallen.

Doorbraak?

Een echte doorbraak, zoals sommige media melden? Neuro-oncoloog Martin van den Bent (Erasmus MC) is niet gecharmeerd van de studie. “Er komen constant dit soort veelbelovende bijdragen uit laboratoria die doorgaans uiteindelijk niet resulteren in effectieve behandelingen”, laat hij weten via de mail. “Dit gaat verder over glioblastoom-modellen in muizen, ver weg van mensen. En heel veel dingen werken in muizen, maar blijken helaas niet te werken in mensen.”

Ook Marjolein van Egmond van de afdeling Moleculaire Celbiologie en Immunologie aan het VUmc benadrukt dat het afwachten is of dit ook bij mensen gaat werken. “Maar het is zeker een interessante benadering en de moeite van het proberen waard”, zegt Van Egmond. “De huidige behandelingen hebben namelijk een heel beperkt (langdurig) effect en geven ook veel bijwerkingen.”

Bronnen: The Journal of Experimental Medicine, Washington University School of Medicine via EurekAlert!

Lees ook:

• Spermacellen met helmpjes vernietigen kanker
• Drones ingezet tegen zikavirus

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!