Deze maand neemt de Nederlander Ben Feringa de Nobelprijs voor Scheikunde in ontvangst. Hij ontwerpt moleculaire machines die duizenden keren in de doorsnee van een menselijke haar passen. KIJK sprak met hem over zijn ultieme doel: het bouwen van nanorobots die door ons lichaam kunnen reizen.
KIJK: Hoe kwam u op het idee om nanomachines te gaan ontwerpen?
“Door het menselijk oog te bestuderen. In onze ogen zitten biologische machines; minuscule schakelaars. Als daar licht op valt, springen ze in aan en sturen ze een signaal door naar je hersenen, zodat we het licht waarnemen.”
Waarom interesseerde dit biologische mechanisme u zo?
“Ik begon mijn carrière 25 jaar geleden met het bouwen van schakelaars; de poorten die elektrische stroom tussen geleidende delen doorgeven of tegenhouden. Het bekendste voorbeeld is de lichtschakelaar bij je thuis aan de muur. Normaal gesproken laten schakelaars geen stroom door en staan ze in de 0-stand. Als je er op drukt, schakelen ze over naar de 1-stand en gaat het licht aan. Op computerchips zitten ook schakelaars, die met behulp van nullen en enen digitaal informatie opslaan. Toen ik besefte dat minuscule moleculen in onze ogen precies hetzelfde deden, dacht ik: waarom bouwen ze niet na? Dan kun je een computerchip nabootsen met schakelaars in de vorm van moleculen. Daarmee kun je informatie opslaan op een veel kleiner oppervlak.”
Wat zouden we aan zo’n computerchip hebben?
“Gebruik je fantasie maar. Als je nu een kras op je auto maakt, moet je naar de garage. Maar stel je voor dat je auto is voorzien van een lak waarin overal schakelaars zitten: slimme moleculen die onder invloed van zonlicht een capsule met verf kunnen openen, zodat eventuele krasjes worden hersteld. Dan heb je een zelfhelend materiaal gecreëerd. Let op: we zijn nog ver van zo’n product af. We zijn slechts bezig met het principe dat de ontwikkeling van zelfhelende materialen mogelijk zou maken. Maar het is in theorie mogelijk.”
Dit is het begin van een artikel te vinden in KIJK 12/2016, het nummer dat vanaf 17 november tot en met 14 december in de winkel ligt.
Hieronder een filmpje van de Nobelprijs voor de scheikunde 2016:
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tekst: Dennis Rijnvis