De Europese honger naar kritieke grondstoffen is nog lang niet gestild. Van tientallen stoffen hebben we te weinig. Die importeren we, maar dat kan in de nabije toekomst problemen opleveren. Onze drang naar onafhankelijkheid wakkert de discussie aan: moeten er mijnen bij?

Om in 2050 klimaatneutraal te zijn, heeft Europa enorme hoeveelheden metalen en mineralen nodig voor zonnepanelen, windturbines en elektrische auto’s. En waar kopen we al deze apparatuur nu vooral? Juist, in China. Dit land haalt 60 procent van de zeldzame aardmetalen voor de wereldmarkt uit eigen grond.

China levert voor een betaalbare prijs wat we nodig hebben, maar dat heeft een keerzijde: een grote afhankelijkheid. En die kan tegen ons werken. Dat gebeurde bijvoorbeeld al toen de onderlinge handel tijdens de coronacrisis haperde. Bij geopolitieke spanningen zou die kwetsbaarheid ons opnieuw parten kunnen spelen.

China heeft in 2010 de export van zeldzame aardmetalen naar Japan al eens geblokkeerd bij een ruzie over bij welk land enkele onbewoonde eilanden horen. Een breed gehoorde oproep in Europa luidt dan ook dat ‘we’ zelfstandiger moeten worden bij het verkrijgen van kritieke grondstoffen. Maar hoe gaan we dat doen?

Lees ook:

• Hoe mijnen een watercrisis kunnen veroorzaken 
• Waarom bossen niet teruggroeien in de Amazone na goudwinning

Aardmannetjes

De EU heeft vorig jaar de Verordening kritieke grondstoffen in het leven geroepen. Die moet voor 2030 vier dingen voor elkaar krijgen: van alle kritieke grondstoffen moet Europa minimaal 10 procent zelf mijnen. Daarnaast wil Brussel dat de lidstaten 40 procent van de grondstoffen zelf zuiveren (raffineren) tot bruikbare materialen, moet 15 procent van de zeldzame elementen uit recycling worden gewonnen, en mag niet meer dan 65 procent van de jaarlijkse vraag naar een stof uit één land buiten de EU komen.

De verordening bevat een lijst van voornamelijk metalen, zoals lithium, kobalt, neodymium en wolfraam – stuk voor stuk elementen die essentieel zijn voor de energietransitie. Echt zeldzaam zijn ze niet; je vindt ze overal ter wereld, ook in Europa. Maar daar vind je ze veel minder vaak in concentraties die het mogelijk maken om ze voor een betaalbare prijs te kunnen winnen.

Toch heeft Europa zeker ook plekken waar kritieke grondstoffen in bruikbare concentraties in de grond zitten.

Dit is het begin van het artikel over Europese mijnen in KIJK 9-2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Bas Buise

Beeld: Frederic Alm/Lakb