Octopussen trappen net als mensen in de rubberen-handillusie

Net als mensen kunnen octopussen worden misleid door een illusie waardoor ze denken dat een nep-arm bij hun lichaam hoort.

Ooit slachtoffer geweest van de rubberen-handillusie? Deze in 1998 beschreven illusie laat mensen geloven dat een rubberen hand hun eigen hand is. De proefpersoon legt beide handen op tafel, waarvan er één uit het zicht wordt verborgen achter een scherm. Een rubberen hand komt in het zicht te liggen. Dan strijkt iemand gelijktijdig met een kwastje over de verborgen hand en de nep-hand.

Na een tijdje begint de proefpersoon de kwast op de rubberen hand te voelen – zelfs als de echte hand niet meer wordt gestreken. En als er plotseling op de nep-hand wordt geslagen, trekt de proefpersoon reflexmatig zijn echte hand weg. Door de combinatie van het zien en voelen van de kwast denkt het brein dat de nep-hand bij het lichaam hoort.

Later bleek dat andere zoogdieren, zoals muizen, ook in deze illusie trappen. Nu hebben onderzoekers van de Japanse University of the Ryukyus laten zien dat ook octopussen zo misleid kunnen worden. Ze publiceerden erover in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology.

Lees ook:

Defensief gedrag

De onderzoekers voerden het experiment uit met zes in gevangenschap levende octopussen (Callistoctopus aspilosomatis). Ze plaatsten een nep-octopusarm over één van de echte armen, waarbij een scherm aan de nep-arm was bevestigd zodat de dieren hun echte arm niet meer konden zien.

Vervolgens streelden ze voorzichtig over beide armen. Wanneer de onderzoekers na ongeveer 8 seconden met een pincet in de nep-arm knepen, reageerden alle zes octopussen defensief: ze veranderden van kleur, trokken hun arm terug of zwommen weg. In controle-experimenten waarbij alleen de nep-arm werd gestreeld, de armen niet tegelijk werden gestimuleerd, of ze niet in dezelfde positie lagen, reageerden de octopussen amper.

De achtarmige ongewervelde wezens hebben een complex zenuwstelsel dat onafhankelijk is geëvolueerd van dat van gewervelde dieren. Toch lijken ze dus een vergelijkbaar lichaamsbesef te hebben als mensen en andere zoogdieren. “Onze resultaten suggereren dat octopussen een belangrijk modelorganisme kunnen zijn om de evolutie van lichaamsbesef te bestuderen”, zei onderzoeker Sumire Kawashima tegen New Scientist.

In onderstaande video leggen de wetenschappers hun onderzoek uit: