21 november 2025 13:44
Sporen van aardmos bleken na 283 dagen buiten het ruimtestation ISS gewoon nog te leven én terug op aarde in staat uit te groeien tot nieuwe plantjes.
Van mos is al bekend dat het een ongelofelijk weerbarstig plantje is. Zo vind je het op de hoogste toppen van de Himalaya, de hete woestijn van Death Valley, in het ijzige Antarctica en op gestold lava rondom actieve vulkanen.
Maar het vacuüm van de ruimte? Dat is andere koek, zou je zeggen. Toch overleven mossporen dat ook , zo stellen Japanse wetenschappers in het vaktijdschrift iScience.
Lees ook:
Hoofdonderzoeker Tomomichi Fujita van Hokkaido University is al langer geïntrigeerd door mossen die onder extreme omstandigheden groeien. Daarom stelde hij enkele jaren geleden het aardmos Physcomitrella patens serieus op de proef in het lab.
Samen met collega’s testte hij drie verschillende structuren van het plantje; protenemata (jonge plantjes), stamcellen en sporofyten (sporen). Hij keek daarbij naar blootstelling aan ultraviolette straling, verminderde zwaartekracht en sterke temperatuurwisselingen.
De sporofyten doorstonden de proeven het beste. Ze bleken duizend maal toleranter tegen uv-straling dan de hoopjes stamcellen en deden het na een week bij -196 graden Celsius en een maand bij 55 graden Celsius meer dan prima.
Allemaal heel knap natuurlijk, maar hoe zouden de mossporen het ervan afbrengen in de échte ruimte? In 2022 werden honderden sporen naar het ISS gezonden. Daar plakten astronauten ze in een speciaal gedeelte vast aan de buitenkant van het ruimtestation.
Zo verbleven de sporofyten maar liefst 283 dagen in de ruimte. Begin 2024 werden ze weer naar de aarde gebracht. Daar bleek maar liefst 80 procent van de sporen de expeditie te hebben overleefd. Van hen groeiden 89 procent zelfs uit tot volwassen plantjes.
Fujita en zijn team denken dat de mossporen hun weerbarstigheid te danken hebben aan het stevige ‘schild’ dat de sporen bezitten. Dat absorbeert uv-straling en houdt de meeste schade van kou en hitte tegen.
De onderzoekers zagen wel dat van één type chlorfyl (de groene celstructuur die voor fotosynthese zorgt) het aantal met 20 procent was afgenomen. Maar dat had geen effect op de gezondheid van de sporen.
Met behulp van de verzamelde gegevens stelden Fujita en collega’s een wiskundig model op. Dat berekende dat de sporofyten het tot wel 15 jaar in de ruimte zouden kunnen uithouden. Maar om dat zeker te weten moet er uiteraard een nieuwe expeditie volgen.
De bevindingen van het onderzoek geven te denken. Voor toekomstige langdurige menselijke missies naar de maan en Mars zou een landbouwsysteem goed uitkomen. Vanwege zijn weerbarstigheid zou mos daarin weleens een sleutelrol kunnen vertolken.
Bronnen: iScience, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Tomomichi Fujita
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
