Redactiechef Naomi Vreeburg vertelt over twee wetenschappers die hun uiterste best toen om bedreigde talen te redden van de ondergang.
Meer dan de helft van de 7000 voor ons bekende talen wordt met uitsterven bedreigd. De Canadees-Amerikaanse taalwetenschapper en antropoloog K. David Harrison pleit er in zijn boek The last speakers voor om alles op alles te zetten om deze talen van de ondergang te redden. Samen met collega Gregory Anderson reisde hij de wereld rond om de laatste sprekers van bedreigde talen te documenteren.
Eén verhaal in dit boek sprak mij in het bijzonder aan. In Siberië deden Harrison en Anderson onderzoek naar de nauwelijks beschreven taal Chulym, door sommigen ook wel Ös genoemd. Alles wat het tweetal wist over deze taal, had het uit een verslag uit de jaren zeventig. In die periode had Chulym nog maar een paar honderd sprekers; nu ligt dat aantal alweer een stuk lager.
Pech
De taalwetenschappers werden in Siberië rondgereden door taxichauffeur Vasya, een vriendelijke man van 52 jaar. Vasya bracht ze eerst naar een oudere vrouw, Varvara. Zij sprak weliswaar Chulym, maar was waarschijnlijk onder invloed van alcohol, waardoor Harrison en Anderson geen goed gesprek met haar konden voeren. Ook met Max, een bijna dove man, was dit niet mogelijk.
Hun pech bleef aanhouden: twee vrouwen van in de negentig, die ze na Varvara en Max bezochten, waren eveneens niet meer in staat om nog enigszins begrijpelijke woorden te produceren. De moed zakte de wetenschappers in de schoenen, totdat Vasya aan een van de bejaarde vrouwen vroeg: “Van welke clan ben je afkomstig? Wiens dochter ben je?” – in perfect Chulym!
Waarom de chauffeur niet eerder aan Harrison en Anderson had laten weten dat hij de bedreigde taal sprak? Op school maakten Russischsprekende klasgenoten Vasya en zijn leeftijdsgenoten belachelijk als ze Chulym spraken. Het werd later bovendien verboden de taal op school te spreken. Vasya en zijn generatie besloten daartoe exclusief Russisch te spreken.
En zo zijn er nog meer redenen waarom sommige talen minder en minder worden gesproken. Hoe we deze talen moeten redden van de ondergang, en waarom, lees je in het uiterst interessante artikel van Sterre Leufkens in KIJK editie 1 van 2026.
Deze redactioneel staat ook in KIJK editie 1 van 2026. Bestel dit nummer in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.