Ze zullen niet zo snel figureren in een blockbuster met Tom Hanks in de hoofdrol. Maar dat betekent níet dat ze niet spannend zijn. Net als in de LHC worden in B-factories fundamentele natuurkundige kwesties onderzocht. Zoals: waarom is er überhaupt materie in ons heelal?
De Large Hadron Collider – LHC voor intimi – is een superster. Zelfs mensen waar je het totaal niet van verwacht, hebben wel iets gehoord over deze megamachine op de Zwitsers-Franse grens (al is het maar dat hij zwarte gaten produceert die de wereld zullen opzuigen). Die aandacht is terecht: CERNs deeltjesversneller is een technologische krachttoer die bij ongekend hoge energieën protonen op elkaar laat knallen, en daar kunnen heel spannende dingen uit voortkomen.
Toch is het ook jammer dat de LHC de spotlights zo voor zich opeist. Er gebeurt namelijk veel meer in de wondere wereld van de deeltjesversnellers. En dan hebben we het even niet over Tevatron, de wat oudere, Amerikaanse tegenhanger van de LHC, of de International Linear Collider, die de volgende grote versneller moet gaan worden. Nee, dit artikel gaat over de zogenoemde B-factories.
Toegegeven, deze ‘fabrieken’ zijn wat minder mediageniek dan de LHC. Ze kosten bijvoorbeeld geen miljarden; voor een paar honderd miljoen heb je al een heel mooie. Ook zullen ze geen records scoren à la ‘de hoogste temperatuur ooit bereikt in een lab’. Maar ze helpen wél bij het oplossen van een vraag die net zo intrigerend klinkt als de kwesties waar de LHC meestal mee wordt geassocieerd: waarom is er überhaupt materie in ons heelal? En ook fascinerend: ze zoeken naar extreem zeldzame gebeurtenissen die volgens de huidige natuurkundige theorieën helemaal niet zouden moeten kunnen.
Kortom, ook B-factories verkennen de grenzen van onze kennis over de deeltjes waaruit ons heelal is opgebouwd. En ze zijn nog actueel ook, want zowel Japan als Italië denkt erover om een nieuwe B-factory te bouwen, die natuurlijk veel beter moet worden dan alle voorgangers.
Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 1/2011, in de winkel van 17 december 2010 tot en met 13 januari 2011.
Meer informatie:
- Eric Sather: The mystery of the matter asymmetry
- Natalie Roe en Michael Riordan: Why are we building B factories?
- ScienceNOW: Plans for new Italian particle smasher gather steam
- BaBar
- KEK: SuperKEKB making headway toward higher luminosity
- ScienceNOW: In race to build new particle smasher, Japan gets $100 million head start over Italy
Beeld: SLAC National Accelerator Laboratory