De ecologische ramp die de oorspronkelijke bewoners van Paaseiland over zichzelf zouden hebben afgeroepen, heeft nooit plaatsgevonden. Nieuw satelliet- en DNA-onderzoek wijst erop dat de mensen er juist in relatieve rust en welvaart leefden.
Wie naar Paaseiland reist, dat eenzaam in de Stille Oceaan op 3700 kilometer van de Chileense kust ligt, kan een plek bezoeken die nogal wat vragen oproept. In een van de rotsen is namelijk een stenen gezicht van enkele meters lang uitgehouwen. Dit beeld is nooit afgemaakt, in tegenstelling tot de ruim vierhonderd beelden die verspreid over het eiland staan of liggen. Eeuwenlang hakten en versleepten de inwoners gigantische beeldhouwwerken over de hellingen. En opeens niet meer. Wat is er gebeurd?
Lees ook:
- Opmerkelijk: Altar Stone van Stonehenge komt niet uit Wales maar Schotland
- ‘Eeuwenoude’ steencirkel blijkt gebouwd rond 1990
Kannibalisme of kaalslag?
Er kwam een oorlog en de inwoners vraten elkaar op, dacht ontdekkingsreiziger Thor Heyerdal. Nee, de mensen leefden op te grote voet en kapten te gretig alle bomen op het eiland om hun beeldhouwwerken daarmee te vervoeren, waarna een ecologische ramp plaatsvond, schrijft bioloog Jared Diamond in zijn bestseller Collapse, dat de Nederlandse titel Ondergang meekreeg. Wat er echt gebeurde op het eiland met de officiële naam Rapa Nui doet ertoe, want het staat enigszins model voor planeet aarde: je hebt er maar één van, dus als je de boel om zeep helpt, is er geen weg meer terug.
Maar een ineenstorting heeft nooit plaatsgevonden, wijst nieuw onderzoek uit. Dankzij satellietscans en DNA-analyses beginnen de puzzelstukken op hun plek te vallen. En langzaam blijkt dat de oorspronkelijke inwoners van Paaseiland weliswaar hun bijzondere traditie achter zich lieten, maar dat ze dat niet deden doordat het hout op was of doordat er een oorlog plaatsvond. “De collapse als verklaring voor Paaseiland is een zwak verhaal”, zegt milieuwetenschapper en emeritus hoogleraar Jan Boersema van de Universiteit Leiden, die zich decennia met het onderwerp bezighield en zich door de recente studies gesterkt ziet.
Dit is het begin van het artikel over de verdwenen bevolking op Paaseiland. Het verhaal lees je in het zomernummer van KIJK. Bestel deze extra dikke editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Ronald Veldhuizen
Beeld: Getty Images