In de middeleeuwen waren ridders vaak van top tot teen ingeblikt. Dat bood vrij goede bescherming tegen zwaarden, maar was zo’n harnas ook kogelwerend?
Het kortst mogelijke antwoord op de vraag of harnassen uit de middeleeuwen kogelwerend waren: tot op zekere hoogte. In 1999 en 2017 bleek uit tests met replica’s van harnassen en wapens uit de vijftiende tot zestiende eeuw namelijk dat goede harnassen bestand waren tegen beschieting met vuurwapens uit die tijd. Ridders zaten toen van top tot teen ingeblikt in de zogenoemde plaatharnassen, hun paard soms inbegrepen. Dat bood meer bescherming dan de combinatie van maliënkolder (vest van metalen ringetjes), kleding van leer en losse ijzeren platen uit de periode daarvoor.
In de vijftiende eeuw deden handvuurwapens, bussen, met succes hun intrede op het slagveld. De haakbus schoot weliswaar minder precies dan de longbow (de grote middeleeuwse boog), maar de kogels raakten hun slachtoffers met veel meer kracht en een soldaat kon er, anders dan met een boog, snel mee leren omgaan.
Lees ook:
Wapenwedloop
Er volgde nog een wapenwedloopje tussen wapenmakers en harnassmeden, maar het harnas delfde het onderspit. En dat moment was vrij precies aan te wijzen: 24 februari 1525, toen de Franse koning Frans I en zijn ridders het tijdens de Slag om Pavia moesten afleggen tegen de haakbusschutters van keizer Karel V. Of dat alleen aan de kwaliteit van de harnassen lag, valt te betwijfelen. Frans had zijn cavalerie vóór zijn kanonnen opgesteld, waardoor hij die niet kon gebruiken als hij zijn ridders heel wilde houden. Hoe dan ook stapten de Europese legerleiders daarna massaal over op vuurwapens.
Niet lang na Pavia maakte de haakbus plaats voor het zwaardere musket en het vuurroer, en die penetreerden de zwaarste bepantsering. Dat was het genadeschot voor het harnas.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 7-8/2025.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Margot Reesink