“Ik las laatst dat André Rieu een Stradivariusviool heeft die uit 1692 stamt en ongeveer 7 miljoen euro waard is”, mailt Silke Bruins. “Maar wat maakt die violen nou zo bijzonder? Of zijn ze dat eigenlijk helemaal niet?”
De Italiaan Antonio Stradivari – geboren rond 1644, gestorven in 1737 – bouwde in zijn leven ongeveer 1200 instrumenten, waarvan er nog 500 bestaan. (244 violen en verder onder meer cello’s, harpen en gitaren.) En omdat veel musici die instrumenten veruit superieur vonden aan die van andere bouwers, is daar heel veel onderzoek naar gedaan. Jean-Philippe Echard van het Parijse Musée de la musique en Loïc Bertrand van de Franse deeltjesversneller SOLEIL keken naar de vernis waarmee de Italiaan zijn instrumenten afwerkte en die volgens sommigen het bijzondere geluid zou verklaren. Hun conclusie: hij gebruikte volkomen gewone en gemakkelijk verkrijgbare laksoorten die in die tijd door iedereen werden gebruikt. Dus de laklaag is het niet.
Lees ook:
Nieuw is beter
Ander onderzoek richtte zich op het hout. Toen Stradivari zijn instrumenten bouwde, zat de wereld in de nadagen van de Kleine IJstijd (1430-1850). Het koudere klimaat, zo bedachten sommige wetenschappers, zorgde ervoor dat de bomen langzamer groeiden en dat zou het sparrenhout dat de vioolbouwer had gebruikt dichter maken. Wetenschappers van de Universiteit van Taiwan ontdekten op hun beurt dat het esdoornhout waar andere delen van de violen van zijn gemaakt, waren behandeld met een conserveringsmiddel waarin aluminium, calcium en koper zaten. Of dat de akoestische eigenschappen heeft veranderd, valt alleen lastig te bewijzen.
En misschien is het verstandig om helemaal terug te gaan naar de vraag van Silke. Zijn de violen van Stradivari, afgezien van hun enorme historische en monetaire waarde, wel zo bijzonder? In een reeks experimenten lieten onderzoekers deskundige violisten geblinddoekt het geluid van oude – waaronder die van Stradivari – en nieuwe violen horen. Het resultaat: tussen de violen die als beste werden beoordeeld, zaten vooral veel nieuwe exemplaren.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 11/2022.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. En in onze gloednieuwe special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier!
Openingsbeeld: Metropolitan Museum Of Art