Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Genetici hebben in skeletten het DNA gevonden van de bacterie die miljoenen mensen doodde in de periode van 541 tot 750.
Tussen 541 en 543 stierven veel mensen in het Middellandse Zeegebied aan de zogenoemde Pest van Justinianus, de eerste pandemie waarover geschreven teksten bewaard zijn gebleven. De ziekte bleef opduiken tot ongeveer het jaar 750. De boosdoener? Zeer waarschijnlijk Yersinia pestis, een bacterie die ook de Zwarte Dood veroorzaakte.
Nu hebben onderzoekers direct genetisch bewijs gevonden dat deze microbe ook achter de Pest van Justinianus zat in het oostelijke Middellandse Zeegebied, waar de uitbraak bijna 1500 jaar geleden voor het eerst werd beschreven.
DNA uit tanden
De Pest van Justinianus is vernoemd naar keizer Justinianus I. Het Romeinse rijk was al uit elkaar gevallen voordat hij aantrad in het jaar 527. Hij was dan ook keizer van het Oost-Romeinse oftewel Byzantijnse Rijk. Zijn hoofdstad was Constantinopel, tegenwoordig bekend als Istanboel in Turkije.
De onderzoekers van onder andere de University of South Florida onderzochten het DNA van skeletten in Jordanië. Eerder was de bacterie al gevonden bij slachtoffers in het westen van Europa. In het epicentrum van de uitbraak, het Byzantijnse rijk, was dat nog niet gebeurd. De doden in Jordanië waren begraven in een voormalig stadion voor wagenrennen. Tijdens de uitbraak van de ziekte veranderde de renbaan in een massagraf.
De onderzoekers haalden DNA uit de tanden van vijf slachtoffers. Analyse liet zien dat zij waren gedood door zeer nauwverwante bacteriën. Dat suggereert dat ze stierven bij dezelfde uitbraak. Bij latere uitbraken van de pest, zoals de Zwarte Dood in de veertiende eeuw in Europa, zien de onderzoekers andere varianten van de bacterie. De pestbacterie wordt overgebracht door vlooien en dat blijkt gedurende de geschiedenis steeds opnieuw te gebeuren.
Positief
De pestbacterie waart nog steeds rond, vooral in Afrika en Azië. Ook in de VS maakt de pest af en toe slachtoffers. Afgelopen juli stierf een Amerikaan in Arizona aan de pest. Eind augustus testte een inwoner van Californië positief.
Bronnen: University of South Florida, Genes
Beeld: Gregory O’Corry-Crowe/Florida Atlantic University