Wetenschappers ontdekken dat de manier waarop ouders meisjes en jongens omschrijven, kan bijdragen aan het wereldbeeld waarin de man de standaardmens is.

Onderzoekers in Amerika hebben aangetoond dat jongens vaker worden beschreven met het genderneutrale woord ‘kid’, en meisjes met genderspecifieke ‘girl’. Dit toont weer eens aan dat het mannelijke geslacht als de norm wordt gezien. Hierover schreven ze in het vakblad PNAS.

Lees ook:

• Stereotypering brengt brein op een dwaalspoor
• ‘Engelstalige schoolboeken bevestigen nog altijd traditionele genderrollen’

Uitzondering

Het is een bekend raadsel: een jongen is gewond geraakt in een auto-ongeluk, waarbij zijn vader is overleden. Hij wordt naar een ziekenhuis gebracht, maar de dokter zegt daar: “Ik kan hem niet opereren, want hij is mijn zoon.” Hoe kan dat? Veel mensen zijn verrast dat ze niet meteen op het simpele antwoord komen: de dokter is zijn moeder.

Het raadsel toont aan dat volwassenen vaak aan een man denken, als hen gevraagd wordt een persoon voor te stellen. Dit fenomeen staat ook wel bekend als androcentrisme. Marte Otten, specialist in sociale cognitie aan de Universiteit van Amsterdam, niet betrokken bij het onderzoek, legt het uit: “Het zit ingesleten in ons wereldbeeld: de standaard is de man, de uitzondering is de vrouw.”

Dit heeft gevolgen voor gendergelijkheid en rechtvaardigheid. Mannen overheersen meerdere domeinen, zoals de politiek, media en geneeskunde. Zelfs zoekopdrachten voor ‘mensen’ op het internet leveren meer hits van mannen dan vrouwen op. Maar hoe komt dit denkbeeld tot stand?

Ouders

Heel jonge kinderen hebben nog geen androcentristisch wereldbeeld, zij zien hun eigen geslacht als het meest representatieve. Daarom wilden de wetenschappers weten hoe ouders het androcentristisch denken bevorderen. Om dit te onderzoeken deden ze twee experimenten.  

In de eerste test bestudeerden ze 620 Amerikaanse ouders, vooral moeders, met verschillende politieke voorkeuren en etniciteit. De ouders kregen plaatjes te zien van een jongen of meisje. Die moesten ze beschrijven aan hun ongeveer 10-jarige kinderen. Wat bleek, wanneer ze een jongen omschreven, gebruikten ze vaak het woord ‘kid’. Maar wanneer er een meisje was afgebeeld, zeiden ze specifiek ‘girl’.

In de tweede variant toonden de wetenschappers aan 192 Amerikaanse ouders afbeeldingen waarbij kinderen wel of juist geen genderstereotyperend gedrag vertoonden. Opvallend genoeg waren de benamingen omgedraaid als de kinderen tegen de norm ingingen. De ouders beschreven jongens als ‘boys’ wanneer ze bijvoorbeeld hun nagels aan het lakken waren. Integendeel werden meisjes die naar wormen graven beschreven als ‘kid’.

De wetenschappers suggereren dat de manier waarop ouders kinderen omschrijven een bijdrage kan leveren aan het androcentristische wereldbeeld. Dat het woordgebruik verandert als de kinderen tegen genderstereotypering ingaan vindt Otten het interessantste resultaat van deze studie. “Misschien zijn de gevolgen van het buiten de genderstereotypes vallen anders voor jongens dan voor meisjes.”

Afleren?

Zijn de androcentristische woordkeuzes af te leren? Otten: “Ik probeer zelf consistent “zij” en “haar” in mijn publicaties te gebruiken als ik het over een voorbeeldproefpersoon heb, maar het blijft zo dat het niet vanzelf gaat en ik er echt over na moet denken.” Ook stelt ze dat het veranderen van woorden gemakkelijker is dan daadwerkelijk het aanpassen van ideeën hoe de standaardmens eruit zou zien. Daar is namelijk een enorme culturele verschuiving voor nodig.

Bronnen: PNAS, EurekAlert!

Beeld: Unsplash/Tim-mossholder

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!