14 november 2025 17:00
De poot van wolharige mammoet Yuka, waaruit het RNA is geïsoleerd. Beeld: Valeri Plotnikov.
Wetenschappers hebben het oudste RNA ooit uit bevroren mammoetweefsel gehaald. Een mijlpaal die veel mooie ontdekkingen belooft.
De wolharige mammoet blijft tot de verbeelding spreken. Met zijn reusachtige slagtanden en dikke stugge vacht is hij met recht het icoon van de ijstijd. Dankzij DNA weten we al best wat over dit prehistorisch familielid van de olifant. Maar hoe actief die mammoetgenen daadwerkelijk waren, is nog altijd een mysterie.
Daar komt nu verandering in. Want onderzoekers van de Universiteit van Stockholm hebben voor het eerst een molecuul uit een goed bewaard gebleven mammoet gehaald die precies die informatie bevat. De bevindingen zijn gepubliceerd in het vaktijdschrift Cell.
Lees ook:
RNA kun je zien als de boodschapper van DNA; het geeft informatie van de genen door aan de eiwitfabriekjes in de cel, zodat die weten welke eiwitten er moeten worden gemaakt. Het molecuul vertelt ons dus in feite welke genen ‘aan’ staan.
“Daarmee biedt RNA een inkijkje in de laatste momenten van het leven van een mammoet die op aarde rondliep tijdens de laatste ijstijd”, vertelt hoofdonderzoeker Emilio Mármol in een persbericht. “Deze informatie kun je niet alleen uit DNA halen.”
Tot nu toe dachten wetenschappers dat RNA zo enorm kwetsbaar is dat het al binnen enkele uren na de dood vergaat. Maar het team, dat eerder al het oudste DNA ooit (ruim 1 miljoen jaar oud) analyseerde, vond toch uitzonderlijk goed bewaard gebleven RNA-moleculen in mammoetweefsel.
Om precies te zijn gaat het hier om het RNA uit de beenspieren van de piepjonge wolharige mammoet Yuka die bijna 40.000 jaar geleden in Siberië leefde. In 2010 werden haar overblijfselen door Siberische jagers in de permafrost ontdekt.
Veel van de ruim 20.000 voor eiwitten coderende genen bleken volgens Mármol en zijn team niet actief te zijn. Maar diegenen die dat wel waren, en waarvan dus RNA-moleculen zijn gevonden, speelden een sleutelrol in spiersamentrekking en stofwisselingsregulatie in periodes van stress.
Beide vondsten zijn volgens de onderzoekers goed te verklaren; spiersamentrekkingen zijn natuurlijk nodig om te kunnen lopen en stress, dat had Yuka wel; ze werd volgens een eerdere studie vlak voor haar dood aangevallen door holenleeuwen.
Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en ontvang elke donderdag het interessantste nieuws uit de wereld van wetenschap en technologie in jouw inbox.
Mármol en collega’s vonden ook RNA-moleculen die niet codeerden voor eiwitten. Het gaat dan bijvoorbeeld om stukjes micro-RNA. Die kunnen aan het gewone RNA ‘plakken’ om daarmee te voorkomen dat het wordt afgelezen door de eiwitfabriekjes. Ze blokkeren daarmee dus het tot uiting komen van een bepaald gen.
Dit micro-RNA bleek bepaalde mutaties (veranderingen) te bevatten die heel specifiek zijn voor de wolharige mammoet. Daarmee is een nieuwe manier gevonden om het stuk weefsel waar het uit komt te identificeren.
De resultaten laten zien dat RNA dus langer intact blijft dan gedacht. Dat baant gelijk de weg voor andere soorten onderzoeken. Zoals naar RNA-virussen die in de permafrost bevroren liggen. Denk aan prehistorische influenza- en coronavirussen.
Voor nu hoopt het team de gegevens over het prehistorische mammoet-RNA te combineren met onderzoek naar bewaard gebleven DNA, eiwitten en andere biologische moleculen van Yuka. Wie weet wat we dan allemaal nog meer te weten komen over haar en haar mythische soort.
Bronnen: Cell, Stockholm University via EurekAlert!
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
