Bij ringstaartmaki’s gaat liefde door de neus

Karlijn Klei

17 April 2020 16:00

De mannelijke maki’s versieren hun vrouwelijke soortgenoten door hun staarten in te wrijven met bloemig ruikend ‘lemuurparfum’.

Mensen zijn niet de enigen die met lekkere geurtjes indruk proberen te maken op potentiële partners. Tijdens het paarseizoen wrijven mannelijke ringstaartmaki’s hun staart in met hun eigen ‘eau de cologne’ – afkomstig uit de geurklieren op hun polsen. In een soort opdringerige dans zwaaien ze hun geurige staart in het gezicht van vrouwtjes in de hoop er eentje mee ‘naar huis te kunnen nemen’.

Onderzoekers hebben de drie essentiële ingrediënten van dat ‘ringstaartmaki-parfum’ geïdentificeerd. Hoewel meer onderzoek moet volgen, zo schrijft het team in vakblad Current Biology, zou het gaan om seksferomonen. Als dat zo is, zijn het de eerste die we tot nu toe bij primaten volledig geïdentificeerd hebben, aldus de onderzoekers.  

Lees ook:

Flirten met geurtjes

Ringstaartmaki’s (Lemur catta) hebben geurklieren op hun schouders en polsen. Doorgaans worden die gebruikt om sociale rang, territorium en vruchtbaarheid aan te duiden. Gedragsstudies hebben aangetoond dat de mannetjes de klieren ook gebruiken om een partner te vinden.

‘Stink flirten’ (!) zo heet de ‘versiermove’ waarbij de ringstaartmaki-mannetjes hun staarten met hun geurige polsvloeistof insmeren en rondzwieren. Over die vloeistof, die volgens de onderzoekers prettig naar bloemen en fruit ruikt, was nog weinig bekend.

Mannelijke ringstaartmaki’s flirt met een vrouwelijke soortgenoot. © Chigusa Tanaka, Japan Monkey Centre

Om meer over de vloeistof en de effecten ervan te weten te komen, verzamelde het team de het zowel tijdens als buiten het paarseizoen. Drie stoffen; dodecanal, 12-methyltridecanal en tetradecanal bleken in toegenomen mate aanwezig te zijn tijdens het paarseizoen. Daarbuiten bleek de stof acetamide in relatief hoge doses voor te komen.

Ruiktest

De aanwezigheid van het geurige drietal is volgens de onderzoekers gekoppeld aan de testosteronlevels van de mannetjes. Die waarden zijn van nature hoger tijdens het paarseizoen en bij jongere mannetjes. Toen de onderzoekers de testosteronconcentratie bij mannetjes buiten het paarseizoen kunstmatig verhoogden, nam de concentratie van het drietal stoffen aanzienlijk toe.

Om de aantrekkingskracht van het ‘lemuurparfum’ op de vrouwtjes te testen, stelden de onderzoekers ze bloot aan wattenschijfjes met de drie stoffen; zowel los van elkaar, als gemengd. De vrouwtjes bleven tweemaal zo lang snuffelen aan de mix van de stoffen dan aan de rest, maar wel alleen tijdens het paarseizoen.

De geurklier op de pols van een mannelijke ringstaartmaki, met druppels van zijn ‘huisgemaakte eau de cologne’. © Satomi Ito, Kyoto University

Signaalmolecuul

Hoewel je misschien zou zeggen dan interesse een goede peiler is voor ‘interesse’, durven de onderzoekers die stap nog niet te maken. “Nieuwsgierigheid staat niet meteen gelijk aan seksuele aantrekkingskracht”, vertelt coauteur Kazushige Touhara in een persbericht. “We kunnen nog niet met zekerheid zeggen dat wanneer een vrouwtje langer geïnteresseerd is in de geur, het mannetje een grotere kans heeft te paren.”

Toch vermoedt het team op basis van de resultaten dat de drie stoffen seksferomonen zijn. Jonge, seksueel actieve mannetjes produceren van nature meer van deze stoffen dan oudere, minder vruchtbare mannetjes. En vrouwtjes na hun reproductieve piek, vergelijkbaar met de menselijke overgang, leken überhaupt niet geïnteresseerd in de geur te zijn.

Of het werkelijk om seksferomonen gaat, kunnen de onderzoekers nog niet zeggen. Feromonen zijn signaalmoleculen die in staat zijn boodschappen over te brengen tussen individuen van dezelfde soort. Of dat het geval is, moet vervolgonderzoek uitwijzen.

Bronnen: Current Biology, EurekAlert!1, 2

Beeld: Chigusa Tanaka, Japan Monkey Centre (openingsbeeld); Satomi Ito, Kyoto University; Caitlin E. Devor, University of Tokyo

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 










Meer Science