Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Met wat hulp van een Vlaamse lama is een middel gemaakt tegen corona. Het geheim: lama’s hebben veel kleinere antilichamen dan veel andere dieren.
Lama Winter leidt een rustig leventje in de kudde van kunstenaar Koen Vanmechelen. Maar terwijl het dier in de wei zijn ding staat te doen, hebben onderzoekers van onder meer VIB, het Vlaams Instituut voor Biotechnologie, een nieuwe manier gevonden om covid tegen te gaan. Gebaseerd op antilichamen die de lama heeft aangemaakt. En dezelfde techniek kan ook handig zijn tegen andere virussen.
Lees ook:
Kleine stofjes
In 1989 ontdekten wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel dat dromedarissen bijzondere antilichamen maken. Ze zijn veel kleiner dan die van andere zoogdieren. Ook lama’s bleken de mini-antilichamen te produceren. Omdat de beschermende stoffen kleiner zijn dan de menselijke variant, kunnen ze in je lijf op plekken komen die onbereikbaar zijn voor onze eigen afweer.
Ook op een virusdeeltje of op een andere binnendringer kunnen kleine antilichamen plaatsen bereiken waar grotere antilichamen van andere diersoorten niet bij kunnen. Zo vallen lama-antilichamen het virus aan op een andere plek dan de antilichamen die je zelf aanmaakt.
Om aan deze stoffen te komen, stelden de onderzoekers de lama bloot aan ongevaarlijke coronadeeltjes. Daarna maakte het dier afweerstoffen tegen het virus. De onderzoekers achterhaalden de DNA-code die nodig is om deze mini-antilichamen te maken. Met die code op zak kunnen gistcellen of bacteriën in een reactor vervolgens dezelfde antilichamen gaan maken.
Veranderend virus
Het coronavirus muteert steeds, waardoor er alsmaar nieuwe variaties ontstaan. Daardoor is het goed mogelijk dat antistoffen die het virus van vandaag herkennen, niet reageren op een virus dat over een half jaar rondgaat. De wetenschappers kozen een lama-antilichaam dat zich vastklampt aan een stukje viraal eiwit dat nauwelijks verandert. Menselijke antilichamen kunnen er niet bij, ze zijn te groot. De lama heeft dat probleem niet.
Het coronavirus gebruikt dit eiwit om binnen te komen in onze cellen. Maar als daar een lama-antilichaam aan vastzit, lukt dat niet meer, laten studies met muizen en hamsters zien. Er ontstonden wel virusvariaties met eiwitten waar de antilichamen minder grip op hadden. Maar doordat het eiwit veranderde, kon het virus ook niet goed meer binnendringen in de cellen van de proefdieren. Zo waren ze alsnog beschermd.
Omdat het eiwit zo belangrijk is om de cel in te komen, is het bij veel varianten van het coronavirus te vinden. Daardoor werkt het middel ook bij veel verschillende coronavirussen. SARS CoV-2, zoals hét coronavirus voluit heet, maakt nog steeds mensen ziek. De antilichamen die nu gemaakt zijn, werken ook tegen SARS CoV-1, dat in 2003 verantwoordelijk was voor een SARS-uitbraak. En deze werkwijze is ook bij andere virussen toepasbaar.
Bronnen: VIB, Nature Communications
Beeld: Paul Lequay/Unsplash