Philip Bosma vraagt zich af hoe het komt dat je een uitwaaierend stralenpatroon ziet als de zon door de wolken schijnt.

Zo’n patroon noemen we een jakobsladder. Het ontstaat als zonnestralen door het wolkendek heen breken en door hun vorm een ladder van licht naar de hemel lijken te vormen. Het stralenpatroon is vernoemd naar de ladder die de aarde met de hemel verbond in de droom van de aartsvader Jakob uit het Bijbelboek Genesis.

De zonnestralen worden zichtbaar doordat het licht wordt verstrooid door deeltjes in de lucht, zoals water en stof. Voorwaarde is wel dat er schaduw voorhanden is, zodat het contrast tussen licht en donker te zien is. Om die reden verschijnen ze als de zon door de wolken schijnt, of door een bladerdek in het bos.

Dat de zonnestralen zo ver uiteen lijken te waaieren, is een fraai staaltje gezichtsbedrog. In werkelijkheid zijn ze nagenoeg evenwijdig aan elkaar. Wat je ziet, is het effect van het perspectief, waardoor afstanden tussen dingen die ver weg zijn, kleiner lijken – net als de rails van een spoorlijn aan de horizon samen lijken te komen. Omdat de stralen afkomstig zijn van de zon, fungeert die in dit geval als het perspectivisch ‘verdwijnpunt’.

Bij schemerlicht in de avond, bij een laaghangende zon, lijken de stralen soms zelfs op twee plekken samen te komen. Als je dan met je rug naar de zon gaat staan, zie je dat ze ook aan de andere kant van de hemel naar één punt convergeren.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected]! Deze vraag verscheen in KIJK 10/2015, die je nog online kunt bestellen!

Tekst: Marlies ter Voorde

Beeld: Brocken Inaglorv/CC BY-SA 4.0