Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Veel dieren hebben net als de mens twee longen waarmee ze zuurstof inademen en koolstofdioxide uitademen. Maar soms dwingen omgeving of leefstijl een andere manier van ademhalen af. In de serie Adem in adem uit geven we zes voorbeelden uit het dierenrijk. Deze keer: kikkers.
Een kikker is één grote zuurstofmachine. Hij heeft maar liefst drie manieren van ademhalen tot zijn beschikking: via de longen, via de huid en via de mond- en keelholte. Misschien een beetje overdreven op het eerste gezicht, maar die veelzijdige zuurstofvoorziening komt de amfibie juist heel goed van pas doordat hij zowel op land als in het water leeft.
Meer van Adem in, adem uit:
Keelzak
De longen van kikkers lijken een beetje op die van mensen. Maar het ontbreekt kikkers aan ribben en een middenrif. Bij mensen kan de borstkas dankzij die onderdelen uitzetten, wat de druk in de longen vermindert. De kikker doet dat anders. Bij het inademen laat de kikker de onderkant van zijn bek zakken, waardoor de keelzak, een stuk elastische huid, uitzet. Dan zuigt hij door zijn neusgaten lucht naar binnen die wordt opgevangen in de keelzak. Van daaruit stroomt de lucht de longen in. Uitademen gaat precies andersom. Het koolstofdioxide wordt uit de longen gezogen en via de keelzak en neusgaten naar buiten geleid.
Een kikker hoeft zijn longen niet per se te gebruiken. In dat geval zuigt hij lucht op door de neusgaten en perst hij die langs de mondholte naar de keel. Daar wordt de zuurstof opgenomen en opgeslagen door sterk doorbloed weefsel; de ingeademde lucht bereikt de longen dus niet.
Kikkers ademen via de huid
Behalve via de longen en de keel kunnen kikkers ook zuurstof opnemen door hun huid. De huid van de meeste kikkers is dun en vochtig, en zit vol bloedvaten en membranen. Wilco Verberk van de Radboud Universiteit: “In deze gespecialiseerde ultradunne huid lost zuurstof gemakkelijk op en wordt die vervolgens opgenomen in de bloedvaten. De enige voorwaarde is dat de huid vochtig blijft. Zuurstof lost namelijk op in water. Daarvoor heeft een kikker slijmklieren die de huid vochtig houden als hij op het droge is. Maar omdat die uitdroging maar deels voorkomen, blijft de kikker het liefst uit de zon en in de buurt van water, zodat hij altijd van voldoende zuurstof verzekerd is.”
Volgende week in Adem in, adem uit: hoe halen luiaards adem terwijl ze zo lang ondersteboven hangen?
Tekst: Imco Lanting
Openingsbeeld: Aussiesnackes/Getty Images