23 september 2025 09:00
Het aantal hittegolven in rivieren in de Verenigde Staten neemt vier keer sneller toe dan het aantal hittegolven in de lucht.
Het is bekend dat de frequentie en intensiteit van hittegolven toenemen door klimaatverandering. Maar volgens een nieuwe studie in het vakblad PNAS neemt het aantal hittegolven in Amerikaanse rivieren nog veel sneller toe. En dat kan grote gevolgen hebben.
“Rivieren worden vaak gezien als veilige en koele toevluchtsoorden die beschermd zijn tegen extreme temperaturen”, zegt onderzoeker Li Li in een persbericht. “Onze studie toont voor het eerst aan dat rivieren een snellere toename in frequentie van hittegolven ondergaan dan de lucht.” Volgens de milieuwetenschapper gaat die toename twee tot vier keer zo snel.
Lees ook:
De onderzoekers analyseerden data van bijna 1500 locaties in de Verenigde Staten die zijn verzameld tussen 1980 en 2022. Zo ontdekten ze dat de watertemperatuur tegenwoordig per jaar gemiddeld 11,6 dagen vaker boven de 15 graden Celsius uitkomt dan in 1980. Vanaf deze temperatuur krijgen sommige organismen in de rivieren het al zwaar.
Boven de 20 graden komen nog meer soorten onder druk te staan. Van dit soort dagen met zogenoemde ‘kritische hittestress’ zijn er tegenwoordig per jaar gemiddeld ook 11 meer. Niet overal in de VS is de toename overigens even snel. Aan de oostkust en in de Rocky Mountains stijgt het aantal hittegolven in rivieren bijvoorbeeld aanzienlijk sneller dan in het Midden-Westen.
Uit de resultaten blijkt ook dat hittegolven in de lucht nog altijd twee keer zo vaak voorkomen dan in rivieren. Maar als een rivier een hittegolf ervaart, duurt die meestal twee keer zo lang. Bovendien neemt de frequentie van hittegolven in rivieren twee tot vier keer sneller toe dan in de lucht. Hoewel de onderzoekers keken naar Amerikaanse rivieren, is dit volgens hen een trend die zich waarschijnlijk wereldwijd voordoet.
Te hoge watertemperaturen zorgen voor veel problemen. In de eerste plaats voor alle levende organismen in de rivieren. Veel vissen zijn bijvoorbeeld koudbloedig en hebben het daardoor moeilijk in warme omgevingen. Warm water bevat bovendien minder zuurstof, wat uiteraard ook problematisch is voor ecosystemen.
Bovendien verdampt warm water sneller, waardoor een hittegolf vaak gepaard gaat met een lage waterstand. Dat is een probleem voor boeren die het water gebruiken voor hun gewassen. Het warme, zuurstofarme water is daarnaast minder goed voor de planten.
Sommige organismen, zoals algen, doen het juist erg goed in warm water. En dat zorgt ook weer voor problemen; ze produceren veel schadelijke stoffen. Dit kan leiden tot massale vissterfte, maar maakt ook drinkwaterzuivering veel duurder.
In het wetenschappelijke artikel schrijven de onderzoekers dat klimaatverandering de drijvende kracht is achter de versnelde toename. De luchttemperatuur beïnvloedt namelijk ook de watertemperatuur. Bovendien ligt er tegenwoordig steeds minder sneeuw op de bergtoppen. Zomers is er daardoor minder smeltwater dat als een buffer kan dienen, waardoor rivieren nu kwetsbaarder zijn voor een hittegolf.
De onderzoekers zien hun werk als een waarschuwing en hopen dat er nu beleid gemaakt kan worden om rivieren te beschermen tegen hittegolven. Want dat is niet alleen belangrijk voor vissen, maar ook voor de miljoenen mensen die afhankelijk zijn van het water.
Bronnen: PNAS, Penn State via EurekAlert!
Beeld: Jon Flobrant/Unsplash
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
