Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Doordat gletsjers in de Alpen smelten, sijpelt er water in de bodem. Volgens een nieuwe studie kan dat aardbevingen uitlokken.
Door klimaatverandering komen extreem weer en natuurgeweld vaker voor en worden ze ook steeds heviger. Denk bijvoorbeeld aan droogtes, bosbranden, overstromingen en onweersbuien. Aardbevingen kunnen nu waarschijnlijk ook aan die lijst worden toegevoegd. Volgens geologen van ETH Zürich zorgt het versnelde smelten van gletsjers op bergtoppen voor een verhoogd risico op aardbevingen. Dat schrijven ze in het vakblad Earth and Planetary Science Letters.
Lees ook
- Krijgen we door klimaatverandering meer en heftigere onweersbuien?
- Kun je energie winnen uit aardbevingen?
Hoe water aardbevingen kan veroorzaken
Als water diep de aarde in sijpelt, komt het onder druk te staan door het gewicht van kilometers aan bovenliggend gesteente. Wetenschappers weten al jaren dat dit water een belangrijke rol kan spelen bij het uitlokken van aardbevingen.
Langs breuklijnen bewegen gesteenten ten opzichte van elkaar, maar ze kunnen soms klem komen te zitten en bouwen dan veel druk op. Als die druk te hoog wordt, schieten de gesteenten plotseling los – en dat veroorzaakt een aardbeving. Water dat zich ophoopt tussen gesteenten kan de wrijving verlagen, waardoor ze eerder losschieten. Het water kan ook inde kleine poriën van gesteenten sijpelen. Door de interne druk die daarbij ontstaat, schiet het gesteente ook eerder los.
In Taiwan is bijvoorbeeld al aangetoond dat de beweging van gesteenten langs de Chihshang-breuk per seizoen varieert en afhankelijk is van de hoeveelheid regen. Daarnaast veroorzaken het fracken van aardgas en sommige geothermische energieprojecten regelmatig aardbevingen. Bij beide activiteiten wordt water onder hoge druk de aarde in gespoten. Het zou dus goed kunnen dat water van smeltende gletsjers – als gevolg van de opwarming van de aarde – ook kan zorgen voor een verhoogd risico op aardbevingen. Maar deze connectie is nog nooit overtuigend bewezen.
Smeltwater in de Alpen
De onderzoekers keken nu naar seismologische gegevens (aardbevingsdata) van de Grandes Jorasses, een ruim 4200 meter hoge bergkam met gletsjers in het Mont Blancmassief in de Alpen. Een seismometer die in 2006 zo’n 13 kilometer ten zuiden van de berg is opgezet, heeft meer dan 12.000 aardbevingen geregistreerd waar in het verleden niet veel aandacht aan is besteed, omdat ze zo zwak waren. De onderzoekers besloten daar nu wel uitgebreider naar te kijken.
Ze zagen in 2015 een duidelijke sprong in frequentie en magnitude van de aardbevingen onder de berg. Dit viel samen met een extreme hittegolf die dat jaar veel sneeuw en ijs in de Alpen heeft laten smelten. Ook na andere hittegolven in de jaren daarna zagen ze zo’n sprong. Hoewel de trillingen niet gevaarlijk waren, is het bekend dat het risico op zware aardbevingen soms kan toenemen als er meer zwakke zijn.
Ook in andere gebergtes?
Het lijkt dus waarschijnlijk dat smeltwater het risico op aardbevingen verhoogt. Maar die connectie is nog steeds niet honderd procent bewezen. Daarvoor is het nodig om naar een langere tijdsperiode te kijken en te onderzoeken of hetzelfde patroon ook in andere delen van de Alpen voorkomt. Trillingen in de Alpen zijn namelijk lastig te interpreteren en er kunnen andere oorzaken meespelen. De stijging zou bijvoorbeeld ook een verlate reactie kunnen zijn op de bouw van de 11 kilometer lange Mont Blanctunnel, die in 1965 werd geopend.
Volgens de onderzoekers vormen de extra aardbevingen nog geen gevaar voor de tunnel of nabijgelegen dorpen. Wetenschappers gaan ervan uit dat de Alpen aardbevingen tot een magnitude van 6 kunnen produceren – de meeste infrastructuur is gebouwd om zulke trillingen te weerstaan. Maar andere bergketens met smeltende gletsjers, zoals de Himalaya, kunnen veel zwaardere aardbevingen produceren. Als daar dezelfde dynamiek speelt als in de Alpen, kunnen de gevolgen dus veel groter zijn.
Bronnen: Earth and Planetary Science Letters, Science