Het maakt niet uit hoe laat op de dag deze zombieschimmel een vlieg infecteert, het insect sterft altijd bij zonsondergang.

In het videospel en de televisieserie The Last of Us verandert een schimmel mensen in zombies. Hoewel dat voor mensen fictie is, komen zulke killers in de insectenwereld wel degelijk voor. Entomophthora muscae staat er bijvoorbeeld om bekend dat hij vliegen eerst in zombies verandert voordat hij ze doodt. Opvallend genoeg deelt deze schimmelsoort de genadeklap altijd uit bij zonsondergang, ongeacht het tijdstip van de infectie. Hoe zit dat? Onderzoekers van de Harvard University hebben nu een deel van de puzzel opgelost. (Het onderzoek is overigens nog niet gepubliceerd en moet nog nagekeken worden door kritische collega’s.)

Lees ook:

• Vijf parasieten die dieren in zombies veranderen
• Schimmel ontdekt die spinnen in Ierland ‘bestuurt’ en verandert in zombies

Vlieg wordt een zakje schimmel

Wanneer een spore van Entomophthora muscae op een vlieg landt, dringt hij het insectenlichaam binnen. Daar vestigt hij zich eerst in de maag, waar hij zich flink gaat vermenigvuldigen. Later reizen schimmelcellen naar het brein, en dan gebeuren gekke dingen. De schimmel dwingt de vlieg om naar een hoge plek te klimmen en daar zijn monddelen ‘vast te lijmen’.

Als de zon vervolgens begint te zakken, doet de vlieg zijn vleugels omhoog en sterft. Op dat moment is het overigens nog amper een vlieg en meer een zakje schimmel. Een paar uur later barsten kanonachtige structuren uit de rug van het insect en die lanceren schimmelsporen vanaf de hoge plek de wijde omgeving in. Doordat de vleugels omhoog staan, zitten die niet in de weg.

Wie is de tijdsbewaarder?

Het was tot nu toe onbekend wie deze minutieuze timing van de dood regelt: de vlieg, de schimmel, of allebei. Om daar achter te komen hebben de onderzoekers fruitvliegjes in het lab genetisch aangepast. Ze hadden bijvoorbeeld een kapotte interne klok of konden niet reageren op veranderingen van het licht. De vliegen hadden daardoor geen enkel gevoel voor tijd. Toch bleven geïnfecteerde insecten stipt bij zonsondergang sterven.

De schimmel lijkt dus de tijdsbewaarder. De onderzoekers ontdekten een set genen in Entomophthora muscae waarvan de activiteit schommelt gedurende de dag. Die schommeling bleef zelfs doorgaan in totale duisternis, wat suggereert dat de schimmel een eigen interne klok heeft. Die gebruikt hij om de zombievliegen zo punctueel de nek om te draaien.

Waarom de schimmel zo’n sterke voorkeur voor zonsondergang heeft, is nog niet bekend. De onderzoekers hebben wel een theorie. ’s Avonds en ’s nachts blijven de sporen koel en vochtig en vermijden ze de hitte en de zon. Zo zijn ze in optimale vorm om een nieuw slachtoffer te infecteren en de cyclus opnieuw te beginnen.

Bronnen: bioRxiv, Science News

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!