De James Webb-ruimtetelscoop heeft zijn eigen record verbroken en de vroegste supernova tot nu toe gespot.

Wanneer de brandstof van een zware ster opraakt, gaat hij de pijp uit met een gigantische explosie: een supernova. Astronomen hebben met de James Webb-ruimtetelscoop de vroegste supernova tot nu toe ontdekt, uit de tijd dat het heelal nog maar 730 miljoen jaar oud was. Daarmee heeft Webb zijn eigen record gebroken: de vorige supernova die de hitlijsten aanvoerde, kwam uit de tijd dat het heelal 1,8 miljard jaar oud was.

Lees ook:

• Primeur: supernova onthult de binnenste structuren van een stervende ster
• Nooit eerder gezien: deze ster ontplofte twee keer

Gammaflits

Maar Webb heeft deze ontdekking niet in zijn eentje gedaan. Het begon met de Chinees-Franse SVOM-ruimtetelescoop die op 14 maart 2025 een gammaflits detecteerde, een heftige uitbarsting van energierijke gammastraling. Vervolgens gingen NASA’s Swift-satelliet, de Nordic Optical Telescope op de Canarische Eilanden en de Very Large Telescope in Chili op zoek naar de bron van de gammaflits, die de pakkende naam GRB250314A heeft gekregen.

Met deze informatie kon de James Webb-telescoop beginnen met het observeren van de extreem heldere flits, die is veroorzaakt door de explosie van een zware ster. Daarmee heeft Webb niet alleen de vroegste supernova tot nu toe waargenomen, maar ook het sterrenstelsel van de exploderende ster gelokaliseerd. De onderzoeksresultaten zijn in twee artikelen in het vakblad Astronomy & Astrophysics gepubliceerd.

Het vroege heelal

“Met James Webb hebben we direct kunnen aantonen dat dit licht afkomstig is van een supernova”, zegt Andrew Levan, astrofysicus aan de Radboud Universiteit en hoofdonderzoeker. “Deze waarneming laat ook zien dat we deze ruimtetelscoop kunnen gebruiken om individuele sterren te vinden uit de tijd dat het heelal nog maar 5 procent van zijn huidige leeftijd had, oftewel ongeveer 0,7 miljard jaar oud was.”

Deze zeer vroege supernova lijkt veel op de dichterbij gelegen supernova’s, maar meer gegevens zijn nodig om de (kleine) verschillen bloot te leggen. De wetenschappers hopen daarnaast meer te weten te komen over de eerste miljard jaar na de oerknal, een periode waarover nog steeds weinig bekend is.

Bronnen: Astronomy & Astrophysics [1], Astronomy & Astrophysics [2], NOVA

Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.

Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!

Ga naar de aanbieding!