Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De krachtige James Webb-ruimtetelscoop heeft al veel ontdekkingen gedaan, maar hij heeft nu voor het eerst ook een nieuwe exoplaneet gespot.
Hoewel de James Webb-ruimtetelscoop sinds de start van zijn missie in 2022 al tientallen exoplaneten heeft bestudeerd, had hij er nog nooit een zelf ontdekt. Daar is nu verandering in gekomen. Wetenschappers van de Franse onderzoeksorganisatie CNRS schrijven in Nature dat ze met de telescoop een mogelijk nieuwe exoplaneet hebben waargenomen.
Lees ook:
- Op deze planeet regent het glas en stinkt het naar rotte eieren
- Star Trek-planeet die ook in het echt zou bestaan, is slechts een optische illusie
De geboorte van planeten
Door exoplaneten (planeten buiten ons zonnestelsel) te bestuderen, hopen astronomen meer te leren over hoe planeten zich vormen. Ze hebben er al duizenden ontdekt, maar directe foto’s zijn enorm schaars. Dat komt doordat ze zelf geen zichtbaar licht uitzenden, ze weerkaatsen alleen een deel van het licht van hun ster. Ze produceren door hun warmte wel een beetje infraroodstraling. Maar sterren produceren veel meer licht en overstralen hun planeten volledig, waardoor die niet te zien zijn. Daarom worden ze meestal op een indirecte manier ontdekt. Als ze voor een ster langs bewegen, blokkeren ze bijvoorbeeld een deel van het licht en veroorzaken ze een dipje in de helderheid van de ster.
Astronomen denken dat planeten ontstaan in schijven vol stof en gas die rond pas gevormde sterren draaien – zogenoemde protoplanetaire schijven. Na de planeetvorming blijft er een puinschijf over. Op foto’s zijn daar soms ‘gaten’ in te zien – gebieden waar veel minder puin zweeft. Wetenschappers vermoeden dat de zwaartekracht van planeten dat materiaal heeft opgeruimd. Maar het is nog niet gelukt om echt te bewijzen dat planeten verantwoordelijk zijn voor deze gaten, want de meeste telescopen zijn niet krachtig genoeg om ze te detecteren.
Evenveel massa als Saturnus
Met James Webb is dat nu mogelijk wel gelukt. Het MIRI-instrument van de telescoop heeft een coronagraaf. Dat is een apparaat dat een zonsverduistering kan nabootsen: het blokkeert het licht van de ster waardoor zwakkere objecten eromheen beter te zien zijn.
De onderzoekers gebruikten dit instrument om naar TWA 7 te kijken, een ster op 111 lichtjaar afstand van de aarde en van ongeveer 6,4 miljoen jaar oud. Deze ster heeft een van de jongste puinschijven die we kennen. Dat betekent dat eventuele planeten die eromheen draaien ook jong zijn en daardoor iets heter en beter te zien zijn dan oudere planeten. Bovendien bleek eerder al op beelden van de Very Large Telescope in Chili dat TWA 7 een ‘gat’ heeft in zijn puinschijf (zie foto hieronder).
Met de beelden van James Webb lijkt het nu waarschijnlijk dat er inderdaad een planeet is op deze plek (zie foto hieronder). Volgens de onderzoekers is die kleiner dan Jupiter – de grootste planeet van ons zonnestelsel – maar groter dan Neptunus. TWA 7b, zoals de kandidaat-planeet heet, heeft ongeveer evenveel massa als Saturnus. De afstand tot zijn ster is 52 keer zo groot als de afstand tussen de aarde en de zon.
Als vervolgstudies deze waarnemingen bevestigen, is TWA 7b een van de kleinste exoplaneten die ooit op een directe manier zijn waargenomen. De onderzoekers hopen dat ze in de toekomst met dezelfde methode nog meer – en misschien nog jongere en kleinere – exoplaneten kunnen ontdekken.