Astronomen hebben gezien hoe een superzwaar zwart gat een gigantische explosie produceerde. Daarbij ontstonden ongekend krachtige winden die veel materie het heelal in slingerden.

In het centrum van een spiraalvormig sterrenstelsel (NGC 3783) op ongeveer 135 miljoen lichtjaar afstand van de aarde schuilt een enorm zwart gat. Astronomen hebben onlangs gezien hoe dat zwarte gat een heldere, maar korte röntgenflits produceerde. Toen de flits verdween, ontstonden er krachtige winden van 60.000 kilometer per seconde, een vijfde van de lichtsnelheid. De onderzoekers schrijven erover in het vakblad Astronomy & Astrophysics.

“We hebben nog nooit eerder gezien dat een zwart gat zulke snelle winden creëert”, zegt hoofdonderzoeker Liyi Gu van de Space Research Organisation Netherlands (SRON). “Voor het eerst hebben we gezien hoe een korte uitbarsting van röntgenstraling uit een zwart gat ultrasnelle winden veroorzaakt, die zich bovendien binnen een dag vormen.”

Lees ook:

• Astronomen spotten de grootste uitbarsting van een zwart gat ooit – feller dan 10 biljoen zonnen
• Een zwart gat viel in een ster – en at zich vervolgens weer een weg naar buiten

Invloedrijk

Het superzware zwarte gat in kwestie heeft grofweg 40 miljoen keer zoveel massa als onze zon. Terwijl het materie naar binnen slokt, voedt het een extreem helder en actief gebied in het hart van het spiraalvormige sterrenstelsel. Dit gebied, een zogenoemde actieve galactische kern (AGN), straalt allerlei soorten licht uit en zendt krachtige winden de kosmos in.

Het lijkt erop dat de enorm krachtige winden rond dit zwarte gat zijn ontstaan toen de ‘in de knoop geraakte’ lijnen van het magnetische veld van de AGN plotseling ontwarden. Dit is vergelijkbaar met hoe de zogenoemde coronal mass ejections op de zon ontstaan, maar dan op veel grotere schaal. Tijdens deze massale plasma-uitbarstingen slingert de zon hete materie het heelal in. Op 11 november werd nog zo’n coronal mass ejection gespot op de zon, daarbij ontstonden winden van 1500 kilometer per seconde.

Waarom is de ontdekking van deze krachtige wind belangrijk? “Winderige AGN’s spelen een grote rol in hoe hun gaststerrenstelsels zich in de loop van de tijd ontwikkelen en hoe ze nieuwe sterren vormen”, zegt Camille Dieze, een van de onderzoekers. “Omdat ze zo invloedrijk zijn, is meer kennis over het magnetisme van AGN’s en hoe ze zulke winden opwekken essentieel om de geschiedenis van sterrenstelsel in het hele universum te begrijpen.”

Bronnen: Astronomy & Astrophysics, ESA

Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.

Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!

Ga naar de aanbieding!