Deze slome stervende ster zou niet moeten bestaan

Sterre Roosen

17 januari 2025 15:00

Neutronenster ESA

Een artistieke impressie van een neutronenster. Beeld: ESA.

Astronomen ontdekken een stervende neutronenster, die tegen alle verwachtingen in radiogolven uitzendt.

Als een ster door zijn brandstofvoorraad heen is zijn er, afhankelijk van de grootte, een bepaald aantal manieren waarop deze kan sterven. Maar een neutronenster op 13.000 lichtjaar van de aarde lijkt het nét even anders te doen. De wetenschappers aan de Universiteit van Sydney die dit bijzondere fenomeen ontdekten, nemen nu de natuurwetten rondom neutronensterren in twijfel.

Lees ook:

Death line

Wanneer bijzonder zware sterren sterven, volgt er een spectaculaire supernova. Wat er daarna overblijft, hangt af van de massa van de ster: een witte dwerg, een zwart gat, of een neutronenster. Die laatste is een extreem compacte massa bestaande uit neutronen van gemiddeld tien kilometer breed. Deze sterren draaien rond met snelheden van meer dan één rotatie per seconde en zenden radiopulsen uit via magnetische polen – als een soort kosmische vuurtoren.

Hoe ouder en trager een neutronenster wordt, hoe zwakker deze pulsen worden. Zodra de ster meer dan een minuut nodig heeft voor één rotatie, zouden de radiopulsen volledig moeten stoppen. Dit staat bekend als de death line.

Toch vonden astronomen de afgelopen jaren een aantal sterren die deze grens overschrijden. Zo liet astronoom en onderzoeker aan de Universiteit van Sydney, Manisha Caleb, in januari 2024 weten dat haar team een pulserende ster had ontdekt die een ruime 54 minuten over een rondje deed.

askap csiro radiotelescoop
Eén van de antennes van de ASKAP-radiotelescoop van CSIRO. Beeld: CSIRO.

Magnetar

In recent onderzoek, gepubliceerd in vakblad Nature Astronomy, kondigen Caleb en haar team een ontdekking aan die daar met kop en schouders bovenuit steekt: een neutronenster die, ondanks zijn record-rotatietijd van maar liefst zes uur en drie kwartier, toch radiopulsen uitzendt. De ster, ook wel ASKAP J1839-0756 genoemd, werd in West-Australië ontdekt met de ASKAP-radiotelescoop van de CSIRO Murchison Radio-astronomy Observatory.

De onderzoekers vermoedden dat de ster een magnetar zou kunnen zijn – een neutronenster met een extreem krachtig magnetisch veld. Maar hoewel er eerder een magnetar is gevonden met een rotatieperiode van ruim zes uur, zond deze alleen röntgenstraling uit, en geen radiopulsen. Dit betekent dat ASKAP J1839-0756 tot nu toe de enige bekende van zijn soort is.

Mysterie

“Dit object herschrijft alles wat we de afgelopen zestig jaar dachten te weten over de radiostraling van neutronensterren”, vertelt Caleb aan New Scientist. “Eigenlijk zou deze ster niet moeten bestaan.”  De ontdekking roept grote vragen op over hoe neutronensterren werken en waarom sommigen de death line weten te overschrijden. De astronomen hopen in de toekomst meer van deze objecten te vinden, en zo mogelijk het mysterie op te lossen.

Bronnen: Nature Astronomy, New Scientist, Cosmos Magazine

cover kijk 2-2025

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Meest gelezen

Bestel nu!