Eerste chatbot ooit is na 60 jaar weer tot leven gewekt

Sterre Roosen

21 januari 2025 12:00

ELIZA chatbot Kevin Trotman

Wetenschappers hebben de originele chatbot ELIZA, die verloren werd geacht, gevonden en opnieuw gecodeerd.

Voordat we ChatGPT hadden om ons op onze wenken te bedienen, was er ELIZA. De chatbot uit de jaren zestig was de eerste ter wereld en wekte verwondering bij velen, tot deze in de loop der jaren door andere technologische ontwikkelingen buiten gebruik raakte. Decennia nadat het van het toneel verdween, is het programma dankzij computerwetenschappers weer tot leven gewekt.

Lees ook:

Niet de moeite waard

ELIZA werd tussen 1964 en 1967 ontwikkeld door Joseph Weizenbaum, een Duits-Amerikaanse computerwetenschapper. Het baanbrekende programma voerde gesprekken op basis van patroonherkenning en werd ingezet om de mogelijkheden van ‘moderne’ computers te demonstreren. Een van de meest bekende toepassingen was het DOCTOR script, waardoor mensen met een gesimuleerde psychotherapeut konden praten.

Weizenbaums ELIZA maakte grote indruk, maar de chatbot raakte snel buiten zijn controle. De code werd verspreid via vroege computernetwerken, waar programmeurs het vertaalden naar andere programmeertalen en er populairdere, complexere varianten ontstonden.

In de jaren zestig waren de technische middelen en de opslagcapaciteit van computers zeer beperkt. De originele code van Weizenbaum werd nooit gestandaardiseerd. Vroege versies verdwenen omdat simpelweg niemand de moeite nam om ze te bewaren, waardoor wetenschappers lang dachten dat de oorspronkelijke ELIZA voor altijd verloren was gegaan.

Een gesprek met ELIZA
Een gesprek met ELIZA. Beeld: Wikimedia Commons.

Fragmenten

Tot nu, want een groep wetenschappers heeft de chatbot nieuw leven ingeblazen. Computerwetenschapper Jeff Shrager overtuigde medewerkers van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) om oud materiaal van Weizenbaum te doorzoeken. Daarin vonden ze in 2021 fragmenten van oude versies van zijn originele code – in totaal zo’n 2600 regels aan onvolledige code.

Het team herstelde fouten in de code en schreef nieuwe delen om de ontbrekende stukken te vervangen. Hiervoor gebruikten ze emulatoren: programma’s die het mogelijk maken om verouderde software op moderne computers te draaien. De onderzoekers slaagden erin om de originele ELIZA opnieuw te laten draaien, bijna zestig jaar na het schrijven van de originele code. Mocht je het programma willen uitproberen: op deze website kun je de chatbot downloaden.

Digitale archeologie

ELIZA is geen zelflerend systeem en kan daarmee niet tippen aan de AI-systemen waar we vandaag de dag gesprekken mee voeren. Het zestig jaar oude programma laat vooral zien hoever we zijn gekomen sinds het begin van de chatbots. De wetenschappers willen met de wederopstanding van ELIZA het belang van ‘digitale archeologie’ benadrukken: het bewaren en waarderen van oude technologische doorbraken. Volgens hen is het belangrijk ook andere historische technologieën te herstellen, om ons zo een duidelijk inzicht te geven in de evolutie van de computerwetenschap.

Bronnen: Gizmodo, The Decoder, Arxiv

Beeld header: Kevin Trotman/Flickr.

cover kijk 3-2025

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK! 

Meest gelezen

Bestel nu!