Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Wat is er met het kenmerkende treingeluid gebeurd waar Guus Meeuwis een heel nummer op heeft gebaseerd?
Lezer Paul van de Broek mailt dat hij met vijf andere pensionado’s het Spoorwegmuseum bezocht. Uiteraard gingen ze met de trein en tijdens de reis vroegen ze zich ineens af wat er met het kenmerkende geluid is gebeurd waar Guus Meeuwis een heel nummer op heeft gebaseerd.
Lees ook:
Hete spoorstaven
Dat geluid, zo weet Paul, wordt veroorzaakt doordat er ruimte zat tussen de verschillende stukken rail. Dat had te maken met de uitzetting van de spoorstaven. Bij hoge luchttemperaturen kan een spoorstaaf wel 70 graden Celsius heet worden. Het staal zet dan uit en een stuk spoor van 30 meter kan dan 1 centimeter langer worden.
Om dat op te vangen, werden er temperatuurlassen aangebracht; kleine openingen tussen elke 24 tot 36 meter spoor die voor het karakteristieke spoorgeluid zorgden. Als de spoorstaven te dicht tegen elkaar waren gelegd, konden de enorme krachten ervoor zorgen dat het spoor, inclusief de houten dwarsliggers, van zijn plek werd gedrukt. Daardoor ontstonden dan kronkels, ook wel spoorspattingen genoemd.
Betonnen dwarsliggers
Coen Valkenburg is Systeemmanager Spoor Architectuur & Techniek bij Prorail. Hij zegt in antwoord op de vraag van Paul: “Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw zijn de spoorstaven vervangen door lange lengtes die aan elkaar zijn gelast. De huidige spoorconstructie is in staat om de drukkrachten ruimschoots op te vangen. Betonnen dwarsliggers en steenslag in plaats van grind als ballast maken het spoor veel stabieler dan het naoorlogse spoor.”
Volgens Valkenburg kun je heel af en toe nog een kedengetje horen. Bijvoorbeeld bij bruggen, waar compensatielassen nodig zijn omdat zulke kunstwerken (de vakterm voor dit soort bouwwerken) net iets anders uitzetten dan de rest van het spoor. “Maar,” zo zegt de Prorail-expert, “op de vrije baan zijn compensatielassen niet nodig en kunnen de spoorstaven in principe onbeperkt lang zijn.”
Deze vraag kon je vinden in KIJK 9/2020.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar [email protected].
Beeld: ABPROTWE/CC BY SA 3.0