Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Na een genetische aanpassing kunnen fruitvliegjes voor het eerst verslaafd raken aan cocaïne – en dat kan waardevolle inzichten opleveren voor verslavingsbehandelingen.
De meeste mensen zijn erg verslavingsgevoelig. Zo kan bijna niemand zonder telefoon. Ook komen overmatig gokken en alcoholgebruik geregeld voor. Van alle verslavingen is een drugsverslaving vaak het moeilijkst om vanaf te komen. Je lichaam raakt afhankelijk van de drug en er komen heftige afkickverschijnselen bij kijken als je probeert te stoppen. Een voorbeeld van zo’n drug is cocaïne.
Nu is het Amerikaanse wetenschappers gelukt om fruitvliegjes verslaafd te laten raken aan cocaïne, een drug waar ze normaal niet geïnteresseerd in zijn. Dat kan veel inzichten opleveren voor menselijke drugsverslavingen. De onderzoekers schrijven erover in het vakblad Journal of Neuroscience.
Lees ook:
Genetisch onderzoek
In 2024 heeft 2,4 procent van de volwassen in Nederland cocaïne gebruikt. Daarmee is het naast cannabis en ecstasy de meest gebruikte drug. Volgens Jellinek zijn er zo’n veertigduizend cocaïneverslaafden in Nederland, en wordt ongeveer 20 procent daarvan behandeld. Genetische aanleg heeft een grote invloed op de ontwikkeling van zo’n verslaving. Maar omdat er zoveel genen bij betrokken zijn, is het lastig voor therapeuten om te bepalen welke de beste zijn om aan te grijpen bij een behandeling.
Fruitvliegjes hebben 75 procent van de menselijke genen waarvan we weten dat ze betrokken zijn bij verslaving. Ook zijn fruitvliegjes eerder waardevol gebleken bij het begrijpen van de biologie achter andere verslavingen. Bovendien zijn ze ideale proefdieren voor genetische experimenten: ze groeien snel, en planten zich vlug voort. Daardoor zijn er in slechts 10 dagen nieuwe generaties (met nieuwe genencombinaties). Maar er is één probleem: de dieren houden helemaal niet van cocaïne.
Te bitter
In een experiment gaven de wetenschappers suiker zonder en met cocaïne. De fruitvliegjes kozen nooit voor de cocaïnesuiker, zelfs als ze eerder al cocaïne toegediend hadden gekregen. De reden? Vliegen zijn geprogrammeerd om geen plantengif tot zich te nemen – zoals cocaïne. In hun pootjes zitten een soort smaakpapillen, die de bitterheid van de drug al kunnen waarnemen als ze eroverheen lopen. Toen de onderzoekers dat waarnemende vermogen ‘uitzetten’, ontwikkelden de fruitvliegjes binnen zestien uur wel een voorkeur voor cocaïne.
De vliegjes vertoonden opvallend vergelijkbaar gedrag als mensen: bij lage hoeveelheden bleven ze maar rennen, en bij een hogere dosis konden ze niet goed meer bewegen. De onderzoekers hopen dat ze met deze aanpassing kennis kunnen verkrijgen voor het voorkomen en behandelen van cocaïneverslavingen, maar sluiten niet uit dat ook andere nuttige informatie kan worden ontdekt. Hoofdonderzoeker Adrian Rothenfluh benadrukt in een persbericht: “Hersenonderzoek is belangrijk, en je weet nooit wat voor interessante dingen je misschien vindt die uiteindelijk waardevol blijken te zijn voor de mens.”
Bronnen: Journal of Neuroscience, EurekAlert!
Beeld: WilliamRiccio/Pixabay