Een zomers biertje op het terras of een winterse wijn met kerst, veel mensen genieten geregeld van een glaasje alcohol. Maar waarom kunnen wij deze gifstof wel afbreken en zoveel andere dieren niet? 

Mensen zijn niet de enige primaten die bovengemiddeld goed zijn in alcohol afbreken. Bonobo’s, chimpansees en gorilla’s hebben het trucje ook onder de knie, terwijl orang-oetans, bavianen en gibbons het niet kunnen. 

Waarom kan de ene primaat alcohol wel afbreken en de andere niet? Daar hebben de onderzoekers van de University of St Andrews (Schotland) en Dartmouth College (VS) nu waarschijnlijk een antwoord op: het eten van overrijp fruit. Ze publiceerden hun bevindingen in BioScience. 

Lees ook:

• Deze diersoorten zijn niet vies van een borreltje
• Alcohol maakt mannelijke fruitvliegjes sexy

Alcohol afbreken

Om alcohol af te breken heb je verschillende enzymen nodig. Die laten de schadelijke moleculen als het ware uit elkaar vallen, zodat je lichaam ze kan opruimen. Het meeste werk gebeurt in onze lever. Zonder dit orgaan hadden we ons nooit kunnen ontwikkelen tot de drinkende feestbeesten die we vandaag de dag zijn. 

Maar voordat er brouwerijen bestonden, lagen er al stukken overrijp fruit op de grond van het bos. Als die er maar lang genoeg liggen, gaat het fruitsuiker fermenteren. Dan ontstaat er vanzelf ethanol. Oftewel: alcohol. 

Het idee dat onze voorouders daarvan smikkelden, en zo de mogelijkheid om alcohol af te breken ontwikkelden, bestaat al wat langer. Het huidige onderzoek richt zich op de vraag in hoeverre dit gedrag nog steeds voorkomt onder mensapen – en wat dat zegt over ons alcoholverleden.

‘Scrumping’  

Volgens Nathaniel Dominy van Dartmouth College onderzochten zij voor het eerst op grote schaal hoe vaak het eten van gevallen fruit nu eigenlijk voorkomt onder de verschillende mensapen. “Er bestond geen woord voor ‘het eten van fruit dat je gevonden hebt op de bosgrond’. En als er geen woord voor bestaat, dan kan bepaald gedrag al snel over het hoofd worden gezien.” 

Daarom hergebruiken zij het woord scrumping, wat in het Engels zoiets betekent als: “Het verzamelen, of soms stelen, van appels en ander fruit dat door de wind op de grond is gevallen.” Dat komt weer van het middeleeuwse en middelsaksische woord schrimpen, dat overrijp fruit betekent. 

Orang-oetans eten geen overrijp fruit

Uit recent onderzoek blijkt dat het eten van overrijp fruit een sociale functie dient bij chimpansees.  De wetenschappers van Dartmouth College en St Andrews bouwden voort op de inzichten van die studie. Zij zagen dat ‘scrumping’ veelvuldig voorkomt onder Afrikaanse apen, maar niet onder orang-oetans, de enige mensaap die niet in Afrika voortkomt. 

Dit gedragsverschil is belangrijk, want dit patroon zien we ook weerspiegeld in de verspreiding van de genetische mutatie die Afrikaanse apen in staat stelt om 40 keer efficiënter alcohol af te breken dan andere primaten. Het lijkt erop dat overrijp fruit een belangrijke schakel vormt in de menselijke evolutie en onze geschiedenis met alcohol.

Overrijp fruit eten is sociale bezigheid

Dat chimpansees gezamenlijk fruit eten, heeft een opvallende link met hoe de moderne mens alcohol nuttigt. Catherine Hobaiter van de University of St Andrews zegt erover: “Een fundamenteel kenmerk van onze relatie met alcohol is onze neiging om samen te drinken, of het nu een pilsje is met vrienden of tijdens een groot, sociaal feest. De volgende stap is het onderzoeken van hoe het gezamenlijk eten van overrijp fruit sociale relaties in andere apen beïnvloedt.”

Bron: BioScience 

Beeld: Catherine Hobaiter

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!