Met de geur van gewonde mieren lokt deze Japanse plant bepaalde kleptomane vliegen die de bloemen vervolgens onbewust bestuiven.

Veel planten lokken bestuivers naar hun bloemen met nectar, een suikerrijke en voedzame vloeistof. Maar er zijn nog veel meer methodes om bestuivers te lokken. Een Japanse wetenschapper heeft nu bijvoorbeeld ontdekt dat Vincetoxicum nakaianum de geur van gewonde mieren nadoet, en dat trekt bepaalde bestuivers aan. In vakblad Current Biology schrijft hij dat dit het eerste voorbeeld is van een plant die mieren imiteert.

Lees ook:

• Waarom sommige bloemen stinken naar rottende karkassen – en wat dat te maken heeft met slechte adem
• Deze plant ‘verhuurt’ kamers aan vijandige mieren, maar bewaart toch de rust

Toeval

V. nakaianum is nog vrij nieuw voor de wetenschap. De Japanse plant is vorig jaar pas voor het eerst beschreven en valt onder de maagdenpalmfamilie. Er was dus nog niet veel over bekend.

Tijdens een niet-gerelateerd onderzoeksproject verzamelde Ko Mochizuki een aantal V. nakaianum-planten om te gebruiken als vergelijkingsmateriaal en hij plantte ze in een botanische tuin van de Universiteit van Tokyo. Per toeval merkte hij op een gegeven moment op dat de bloemen van de plant wel heel veel bezoek kregen van halmvliegen. “Ik vermoedde gelijk dat de bloemen misschien de geur van dode insecten imiteerden”, zegt Mochizuki in een persbericht.

Makkelijke maaltijd

Halmvliegen voeden zich namelijk met lichaamsvloeistoffen van dode of gewonde insecten, maar doen zelf niet de moeite om hun prooi te doden. Ze zoeken simpelweg naar prooien die al gewond zijn. Het zijn kleptoparasieten: ze stelen de prooi van een ander dier.

Sommige insecten, zoals mieren, produceren een geurig signaal als ze worden aangevallen of gewond zijn. Zo waarschuwen ze soortgenoten. Maar halmvliegen herkennen die geur juist als een signaal voor een makkelijke maaltijd.

Doolhof

Om zijn vermoeden te testen, besloot Mochizuki de geuren van de bloemen te vergelijken met de geuren die door verschillende insecten worden geproduceerd, zoals vastgelegd in een database. De geur van gewonde mieren was de beste match.

Vervolgens besloot hij in de praktijk te testen of halmvliegen inderdaad worden aangetrokken door de geur van gewonde mieren. Hij plaatste een halmvlieg in een Y-vormig ‘doolhof’. De vlieg begon onderaan en kon bij de splitsing kiezen voor de linker- of rechterarm van de Y. De ene arm was leeg, in de andere arm werd een mier gedood door een spin. Verreweg de meeste halmvliegen vlogen naar de kant met de gewonde of dode mier.

Uniek

Volgens Mochizuki bewijst dit dat V. nakaianum de geur van gewonde mieren nadoet om kleptoparasitische bestuivers te lokken. Want als een halmvlieg een bloem bezoekt, blijft er een beetje stuifmeel aan hem plakken. Wanneer hij op een volgende bloem landt, in de hoop dit keer wel een gewonde mier te vinden, bestuift hij onbewust de bloem met het meegenomen stuifmeel.

Hoewel er tientallen gevallen bekend zijn van dieren die mieren nadoen, is dit voor zover bekend de enige plant die dat doet. Maar het is niet de enige plant die bestuivers lokt met een lugubere geur. Zo zijn er bijvoorbeeld bloemen die meuren naar rottende karkassen, waardoor ze aasesters zoals vleesvliegen en kevers lokken.

Bronnen: Current Biology, University of Tokyo via EurekAlert!

Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.

Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!

Ga naar de aanbieding!