Een KIJK-lezer hoorde op een feestje iemand vertellen dat Afrika zich in tweeën aan het splitsen is. Klopt dat, of is het slechts een sterk verhaal?

Het klopt, Afrika is inderdaad aan het splijten. Al 20 miljoen jaar lang vormt zich een langgerekte scheur dwars door het continent, van Eritrea en Ethiopië tot Mozambique. Die Grote Slenk is een zogeheten riftvallei: een lijn waarlangs de aardkorst langzaam uit elkaar wordt geduwd. Het oostelijke deel, de Hoorn van Afrika, beweegt daardoor zo’n 7 millimeter per jaar bij de rest van het continent vandaan.

Lees ook:

• ‘Na jaren zoeken vonden we het verdwenen continent Argoland’
• ‘Gezonken werelden’ ontdekt onder Grote Oceaan die niet zouden moeten bestaan

Nieuwe oceaan

Onder Oost-Afrika stijgt uit de aardmantel heet materiaal op. Het gaat om een relatief nieuwe ‘mantelpluim’, die de aardkorst aan weerszijden uit elkaar begon te duwen. De Afrikaanse Plaat werd daardoor dunner en zakte op sommige plekken in, en zo ontstond de Afrikaanse Grote Riftvallei. Waar het ‘riften’ doorgaat, zal de plaat in tweeën breken en vormt het opkomende mantelmateriaal uiteindelijk nieuwe, zwaardere en dieper gelegen aardkorst. De scheur kan zich over zo’n 5 miljoen jaar beginnen te vullen met water en dan ontstaat er een nieuwe oceaan.

Hetzelfde gebeurde zo’n 250 miljoen jaar geleden tussen het huidige Amerika enerzijds en Eurazië en Afrika anderzijds. Hieruit ontstond de Atlantische Oceaan. Daar is het splijten nog steeds bezig. Langs mid-oceanische ruggen (onderzeese bergketens op plekken waar twee aardplaten uit elkaar bewegen) wordt voortdurend nieuwe oceaankorst gevormd.

De Hoorn van Afrika zal ooit van de rest worden gescheiden door oceaanbodem en zo een apart continent vormen, precies zoals Europa ooit van Amerika afbrak. De gevolgen op korte termijn zijn beperkt, maar het riften veroorzaakt aardbevingen, vulkanisme en landschapsveranderingen. Op lange termijn verandert dit proces letterlijk de wereldkaart.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 7-8/2025.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Dennis Voeten

Beeld: Gabriel Tovar/Unsplash