Rond oud en nieuw vorig jaar (2024-2025) gingen video’s viraal van prachtig gekleurde vogels op een nest met even bonte kuikens. Het leek te mooi om waar te zijn, en dat was het ook. De beelden waren gemaakt met AI. Hoe beïnvloedt die nepnatuur onze kijk op echte natuur?

Een uil met haar kuikens netjes tussen haar vleugels, vijf koppies recht boven elkaar. Of een tropische vogel die – flop – haar vleugels als een paraplu boven haar kop uitklapt om haar kroost droog te houden. Met bijschriften als motherly instinct en mother’s protection gingen de video’s afgelopen nieuwjaar viraal op social media. “Wat kunnen we nog veel leren van de natuur”, schreef iemand erbij. Dit was alleen geen natuur, maar een filmpje gemaakt met AI.

Mensen zien al gauw het verschil niet meer tussen nep en echt, ook niet als het om natuur gaat. De natuur kan immers absurd zijn. Met een paar simpele prompts kan iedereen in modellen zoals DALL-E en Midjourney realistisch uitziende nepbeelden van natuur maken. Op social media is sprake van een nieuwe trend, genaamd nature slop (natuurtroep) – massa’s door AI gegenereerde beelden van natuur.

Hoe beïnvloedt dat verzonnen natuurschoon ons beeld van de echte natuur? Verwondert een natuurfoto ons straks nog, of halen we onze schouders op omdat hij evengoed nep kan zijn? Hoewel de technologie van AI-gegenereerde beelden de laatste jaren explodeert, staat het onderzoek naar de effecten ervan nog in de kinderschoenen. Samen met een filosoof en een AI-onderzoeker blikken we vooruit.

Lees ook:

• Deze door AI gegenereerde ‘foto’ won een grote wedstrijd
• AI-modellen spelen vals als ze dreigen te verliezen tijdens een potje schaken

Vaak de mist in

“Mensen zijn makkelijk te foppen als het op natuur aankomt”, stelt Jan Broersen, filosoof op het gebied van AI aan de Universiteit Utrecht. “Veel mensen weten er weinig van, en de natuur is zo divers en raadselachtig dat echte beelden vaak ook ongeloof oproepen. Met de opkomst van AI weet je straks niet meer of je terecht verbaasd bent of kijkt naar iets dat niet bestaat.” Eerder dit jaar trok bijvoorbeeld het Britse nieuwsplatform Newsflare een video terug van een kat in een nest uilskuikens, omdat die AI-gegenereerd bleek.

AI wordt steeds realistischer en daardoor gaan we steeds sneller de mist in. In 2023 legden Braziliaanse onderzoekers negen natuurbeelden gemaakt met AI voor aan 621 proefpersonen. De beelden (hierboven) varieerden van een dier in realistische setting (een haai in een vissersnet) tot fotorealistische onzin (een ijsbeer die bamboe eet). Van zes van de negen beelden dacht een meerderheid dat ze echt waren. Het meest geloofwaardige was een onscherpe zwart-witfoto van een gestreepte panter, die veel weghad van een foto geschoten door een wildcamera.

Dit is het begin van het artikel over de effect van AI-natuur. Het hele verhaal lees je in het extra dikke winternummer van KIJK. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Stijn Schreven