Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Grote kans dat jij dit jaar met Pasen iets met eieren gaat doen – of het nou versieren, verstoppen of opeten is. Maar waarom zijn eieren zo sterk verbonden aan Pasen?
Tijdens Pasen vieren christenen dat Jezus op de zondag na zijn kruisiging uit de dood is opgestaan. Bij de kruisiging of de herrijzenis kwamen geen eieren te pas, waarom zijn ze dan toch onlosmakelijk verbonden aan Pasen?
Wie op zoek gaat naar een antwoord komt al gauw veel verschillende en tegenstrijdige verhalen tegen. Het eerlijke antwoord is dan ook: we weten het niet precies. Maar in dit artikel zetten we de bekendste theorieën op een rijtje.
Lees ook:
1. Symboliek van eieren
Eieren worden al eeuwenlang veel gegeten tijdens de periode waarin we nu Pasen vieren. In veel culturen symboliseerden ze namelijk wedergeboorte en vernieuwing en waren dus perfect om de komst van de lente mee te vieren. Maar die symboliek past natuurlijk ook goed bij de opstanding van Jezus.
Bovendien zou de eierschaal het graf van Jezus kunnen symboliseren. Want een bevrucht ei breekt uiteindelijk open en dan komt er nieuw leven uit – vergelijkbaar met Jezus die opstond uit de dood en zijn graf verliet.
Daarnaast bestaat een ei uit grofweg drie onderdelen: de schaal, het eiwit en het eigeel. Dit kan de heilige drie-eenheid symboliseren.
2. Verboden om eieren te eten
In de middeleeuwen was het tijdens de veertig dagen durende vastentijd voor Pasen verboden om eieren te eten – net als vlees en zuivel. Maar kippen stopten natuurlijk niet met het leggen van eieren. Ze werden daarom vaak opgespaard, gekookt en met Pasen als cadeaus uitgedeeld, want dan was de vastentijd afgelopen en mochten mensen weer genieten van een eitje.
3. Germaanse godin
Een andere theorie stelt dat de Germanen festiviteiten organiseerden om de lentegodin Ōstara te vereren. Er wordt soms gezegd dat Ōstara een gewonde vogel in een haas veranderde, die toen uit dankbaarheid eieren bleef leggen – en zo zou de paashaas zijn ontstaan. Maar dat is volgens historici een vrij recent verzonnen ‘sprookje’. Het is sowieso erg twijfelachtig of Ōstara ooit heeft bestaan en of mensen haar ook echt vereerden. Het is wel mogelijk dat onder andere de Engelse en Duitse termen voor Pasen (Easter en Ostern) van Ōstara afstammen.
4. Versieren
Het is niet helemaal duidelijk wanneer mensen begonnen met het versieren van hun eieren. Archeologen hebben in Afrika versierde struisvogeleieren gevonden die ruim 60.000 jaar oud zijn. Maar die hadden uiteraard nog niks met Pasen te maken.
In 5000 jaar oude graven in Egypte en Mesopotamië zijn met goud en zilver versierde struisvogeleieren (en afbeeldingen daarvan) aangetroffen. Eieren werden toen geassocieerd met dood en wedergeboorte.
Waarschijnlijk namen de vroege christenen in Mesopotamië dat gebruik ergens in de eerste eeuwen na Christus over om de opstanding van Jezus te herdenken. Ze schilderden de eieren vaak rood, want dat zou het bloed van Jezus symboliseren.
Waarom verstoppen we eieren tijdens Pasen?
Waarom we eieren verstoppen en zoeken is ook al niet met zekerheid te zeggen. Maar volgens een veelgehoorde theorie is het een idee van de Duitse hervormer Maarten Luther (1483-1546). In de zestiende eeuw zou hij mannen hebben aangeraden om eieren in de tuin te verstoppen voor hun vrouwen en kinderen. De zoektocht naar de paaseieren zou symbool staan voor het vinden van hoop of een nieuw begin – net als het vinden van het lege graf bij de opstanding van Jezus.
Volgens een andere theorie stamt het gebruik ook uit Duitsland. In de zeventiende eeuw zou daar een verhaal zijn ontstaan dat een ‘Osterhase’ gekleurde eieren verstopte in de tuin. Kinderen geloofden dat ze alleen eieren zouden krijgen van deze paashaas als ze braaf waren geweest, vergelijkbaar met de hedendaagse cadeautradities rond kerst en Sinterklaas.
Sinds wanneer zijn er ook chocolade-eieren?
Chocoladepaaseieren verschenen voor het eerst in de achttiende eeuw. In Frankrijk en Duitsland maakten banketbakkers de eerste varianten van dikke, pure chocolade. Ze waren vrij massief en bitter en absoluut nog geen kindersnoepjes. Chocolade was een dure en exotische delicatesse die alleen was weggelegd voor de elite.
In 1828 bedacht de Nederlandse Casparus van Houten sr. (1770-1858) persen waarmee gemalen cacaobonen werden gescheiden in cacaoboter en cacaopoeder. Dit maakte het mogelijk om chocolade gladder en zachter te maken, waardoor die makkelijker was te gieten.
In 1873 maakte het Britse chocoladebedrijf J.S. Fry & Sons daar gebruik van om de eerste holle chocolade-eieren te produceren. Het was nog steeds moeilijk om die mooi glad te krijgen. Om imperfecties te verhullen gebruikte het bedrijf daarom mallen met het bekende gebroken eierschaalpatroon, soms ook een krokodillenhuid genoemd. Het was een succes en concurrenten namen het idee al snel over. Het moderne chocoladepaasei was geboren.
Bronnen: Time and Mind, The Coversation, ChocolateTradingCo, Britannica
Openingsbeeld: Homo studio/Unsplash