Officieel is het ‘beseffen’ of ‘zich realiseren’, waarom zeggen vooral jongeren dan toch vaak ‘ik besef me’?

Een paar decennia geleden was ‘beseffen’ nog de normale vorm, zonder het woord ‘zich’ erbij. Maar jongere generaties gebruiken dit werkwoord anders: ze beginnen hun zin bijvoorbeeld met Ik besef me dat… Oudere taalgebruikers klinkt dat fout in de oren en taaladviseurs raden het vaak af.

Lees ook:

• Wordt ‘hun hebben’ in de toekomst goed Nederlands?
• Wat is het verschil tussen ‘niet te onderschatten’ en ‘niet te overschatten’?

Jongen voeren onbewust een nieuw systeem in

Een veelgehoorde theorie is dat ‘zich beseffen’ een contaminatie is, oftewel een samensmelting van ‘beseffen’ en ‘zich realiseren’. Taalkundige Peter-Arno Coppen gelooft daar niets van. Want waarom komt er dan bij ‘beseffen’ iets bij, maar gaat er bij ‘zich realiseren’ nooit iets af? Je hoort tenslotte niemand zeggen Ik realiseer dat….

Coppen heeft een andere theorie. Hij denkt dat de jeugd onbewust een nieuw systeem aan het invoeren is. Het woordje ‘me’ zou in dat systeem een mentale handeling aanduiden, net als in Ik bedenk me en Ik stel me voor. Omdat ‘beseffen’ een mentaal proces is, is het logisch dat daar ‘me’ bij hoort.

‘Zich beseffen’ was ooit wél juist

Overigens was in de veertiende eeuw juist ‘zich beseffen’ de geaccepteerde variant. Ergens in de loop der eeuwen is het extra woord verdwenen en nu maakt het dus een comeback. Zou het over driehonderd jaar weer verdwenen zijn?

Deze vraag kon je vinden in KIJK 1/2025.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Sterre Leufkens