Russische roulette is een gevaarlijk spel, waarbij wordt geduelleerd op leven en dood. Maar is dit wel echt Russisch?

Het is onder andere ook te zien in de Netflix-serie Gomorra, maar het bekendste voorbeeld stamt ongetwijfeld uit de film The Deer Hunter. Daarin dwingen Vietnamese soldaten twee Amerikaanse krijgsgevangenen (rollen van Robert De Niro en Christopher Walken) tot een zenuwslopend kansspel: om de beurt moeten ze een geladen vuurwapen tegen hun hoofd zetten en de trekker overhalen. De Vietnamezen gokken met geld op de onzekere uitkomst, want er zit namelijk maar één patroon in het wapen.

Lees ook: Wat is de kortste oorlog uit de geschiedenis?

Russische roulette

‘Russische roulette’ wordt dit genoemd. Er is een revolver voor nodig, want dat type vuistvuurwapen beschikt over een cilinder die rond zijn as draait (to revolve is Engels voor ‘ronddraaien’). De meeste revolvers hebben een cilinder met zes kamers voor de patronen. Bij Russische roulette zijn vijf kamers leeg. De cilinder wordt met de tik van een vinger aan het rondtollen gebracht, zodat niemand weet waar de geladen kamer zich bevindt. Haal je de trekker over, dan is er een kans van vijf op zes dat je het overleeft. Als de cilinder niet opnieuw een zetje krijgt, liggen de kansen voor de volgende deelnemer(s) een stuk ongunstiger. Na gemiddeld 3,5 keer de trekker overhalen, komt er dan wél een kogel uit de loop.

Maar hoe Russisch is dit krankzinnige gedoe eigenlijk? In het geheel niet. De term Russische roulette dook voor het eerst op in een kort verhaal van de Zwitserse schrijver Georges Surdez dat in januari 1937 in het Amerikaanse tijdschrift Collier’s verscheen. In dat verhaal is sprake van Russische officieren die het spel rond 1917 zouden hebben gespeeld. Nu hielden Russische militairen zich – doorgaans om de verveling te verdrijven – met veel rare en riskante dingen bezig, maar ze zetten geen geladen revolvers tegen hun eigen slaap.

Losse flodders

Het ontbreekt trouwens ook aan historische bewijzen dat, zoals in The Deer Hunter gebeurt, Amerikaanse krijgsgevangenen tijdens de Vietnamoorlog onder dwang Russische roulette moesten spelen. Maar nadat de film in 1978 was uitgekomen, vonden er in de Verenigde Staten wel enkele incidenten plaats waarbij vooral jongemannen zichzelf door het hoofd schoten. Kennelijk had de scène met De Niro en Walken ze op een idee gebracht.

Twee jaar eerder was in Finland de goochelaar Aimo Leikas op een vergelijkbare manier om het leven gekomen. Als onderdeel van zijn act haalde hij zes patronen uit een doos waarin echte exemplaren en zogeheten losse flodders zaten. Met behulp van de magische krachten die hij naar eigen zeggen had, pakte Leikas altijd de losse flodders. Tot die ene keer, op 3 september 1976, dat hij misgreep en vervolgens een kogel door zijn schedel joeg…

Deze vraag kon je vinden in KIJK 6/2019.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar [email protected]. 

Tekst: Leo Polak

Beeld: 123RF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!