In de KIJK & Luister-podcastserie De Samenzwering bespreken Hassan el Maroudi en KIJK-redacteur Laurien Onderwater elke keer een complottheorie. Deze keer: in hoeverre was het neerschieten van een Italiaans toestel nabij Ustica een vergissing?

Vlucht 870, op 27 juni 1980, had een heel normale moeten zijn. Een ‘hop’ van 800 kilometer van het Noord-Italiaanse Bologna naar het Siciliaanse Palermo. De McDonnell Douglas DC-9-15 vertrekt twee uur te laat, met aan boord 77 passagiers, 2 stewardessen en in de cockpit captain Domenico Gatti en eerste officier Enzo Fontana. Iets voor negen uur ’s avonds meldt Fontana zich bij de luchtverkeersleiding in Rome. “Rome ACC 870, Roger. Cleared to Raisi VOR, no delay expected. Call back for descent.” “F/O to Raisi, no delay. We’ll call you for descent, 870.” “Rome ACC. That is correct.”

Il muro di gomma

Het is de laatste informatie-uitwisseling met Itavia-vlucht 870. Op de cockpit voice recorder (een onderdeel van de zwarte doos) zegt de captain iets dat klinkt als ‘aspetto’, Italiaans voor ‘kijk daar’. Om vijftien seconden voor negen uur geeft de transponder van het toestel de laatste positie door: een plek 75 kilometer ten noorden van het Italiaanse eilandje Ustica. En daar verdwijnt het van de radar. Meteen worden twee F-104’s van de Italiaanse luchtmacht eropuit gestuurd om poolshoogte te nemen. Slecht zicht belemmert de missie en de twee vliegers keren onverrichter zake terug. Als een paar uur later de eerste brokstukken worden gevonden, is duidelijk dat er geen overlevenden zijn.

Aanvankelijk denkt men dat het toestel is neergestort door een mechanisch defect. Ook een bom wordt niet uitgesloten. Maar al snel komen er andere geruchten op gang. De DC-9 zou door een NAVO-jachtvliegtuig onder vuur zijn genomen. In de decennia die volgen, buigt de ene na de andere commissie zich over de zaak. Boekenkasten worden volgeschreven en films over de ramp, waaronder het indrukwekkende Il muro di gomma (‘Een muur van rubber’), trekken volle zalen. Maar bewijzen en antwoorden blijken moeilijk te vinden.

Wat is er nou echt gebeurd met vlucht 870? In de zesde aflevering van De Samenzwering wordt deze prangende vraag aan KIJK-hoofdredacteur André Kesseler voorgelegd die in dit complot is gedoken.

De podcast KIJK & Luister is te beluisteren op Spotify, iTunes en JUKE.

En wil je meer lezen over complottheorieën? In deze unieke special van maar liefst 300 pagina’s ontleedt KIJK 55 wereldschokkende samenzweringen en scheidt de feiten van de geruchten. Bestel hem hier.