Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Mannen zijn vaker verslaafd aan zware pijnstillers dan vrouwen en ze sterven vaker aan een overdosis. Mogelijke verklaring: oestrogeen beschermt tegen een verslaving.
In de Verenigde Staten wordt het een epidemie genoemd: sinds 1999 zijn in het land meer dan een half miljoen mensen overleden door misbruik van pijnstillers. Het gaat dan om opioïden: pijnstillers die lijken op morfine en heroïne. Ze zijn erg sterk en nogal verslavend.
Opvallend is dat vooral mannen overlijden: driekwart van de slachtoffers is man. Hoe kan dat? Dat wilden onderzoekers van de Washington University School of Medicine wel eens weten. Ze deden onderzoek naar fentanyl, een zware pijnstiller die in de VS ook als drug wordt gebruikt. En die daar veel slachtoffers maakt.
Lees ook:
Mannetjes namen meer
Voor hun studie gebruikten de onderzoekers ratten. De dieren hadden chronische pijn. Hun pijnbestrijding mochten de ratten zelf regelen: ze konden meer fentanyl nemen als ze dat wilden. Mannetjes deden dat. Vrouwtjes niet. Ze hielden hun pijnstiller op een constant niveau.
Wanneer de onderzoekers oestrogeen gaven aan de mannetjes, namen de dieren geen extra fentanyl meer. Vrouwtjes maken deze stof zelf aan: het is een vrouwelijk geslachtshormoon. Hormonen zouden dus wel eens een rol kunnen spelen in het gebruiken van opioïden. En in het ontsporen van het gebruik.
Het is overigens niet zo dat mannen geen oestrogeen aanmaken. Ze maken vooral minder van dit hormoon. De wetenschappers vermoeden dan ook dat het niet zo zeer oestrogeen is dat vrouwen beschermt tegen misbruik van fentanyl. Ze denken dat het gaat om de balans van geslachtshormonen in het algemeen.
Pijnstiller is fijn
Er is nog iets opvallends. Veel gebruikers van pijnstillers begonnen ooit aan de middelen omdat ze chronische pijn hebben. Maar vrouwen hebben daar meer last van dan mannen. Hoe kan het dat het bij mannen toch vaker uit de hand loopt? De middelen remmen pijnsignalen in het brein. Maar ze zorgen er ook voor dat er dopamine vrijkomt, wat een fijn gevoel geeft.
Bij vrouwtjesratten die fentanyl namen om chronische pijn tegen te gaan, bleef de hoeveelheid dopamine in het brein constant. Dat gold ook voor mannetjes die geen pijn hadden, maar die wel fentanyl kregen. Bij mannetjes met pijn nam het dopaminegehalte steeds verder toe. Kennelijk zorgt pijn er bij hen voor dat het verslavende middel nog fijner voelt. Waardoor ze nog meer nemen.
Om het effect van geslachtshormonen nader te onderzoeken, gebruikten de onderzoekers ook nog vrouwtjes waarvan de eierstokken verwijderd waren. Die maken normaal gesproken geslachtshormonen als oestrogeen aan. De vrouwtjes zonder eierstokken reageerden zoals de mannetjes: ze namen steeds meer fentanyl. Het verklaart mogelijk waarom vrouwen die in de problemen komen met opoïden relatief vaak al wat ouder zijn. Na de menopauze zijn hun eierstokken niet meer zo druk met het maken van oestrogeen. En valt de beschermende werking weg.
Beeld: Alan Arsenault/Pixabay