Een milkshake zou dezelfde beloningen in je brein activeren als cocaïne. Tenminste, dat was de gedachte. Volgens nieuw onderzoek klopt dat niet.

De laatste jaren zijn er onderzoeken verschenen die suggereren dat vettig en suikerrijk voedsel eenzelfde reactie in het beloningscentrum van de hersenen activeert als drugs. Daardoor zouden mensen verslaafd kunnen raken aan ongezond eten. Een nieuwe studie in het vakblad Cell Metabolism trekt dat nu in twijfel.

Lees ook:

• Vleermuizen blijven gezond ondanks dat ze enorm veel suiker eten
• Gemummificeerde hersenen laten zien dat Europeanen al veel langer cocaïne gebruiken dan gedacht

Geen buitensporige beloning

Drugs zoals cocaïne stimuleren de afgifte van dopamine, een neurotransmitter die betrokken is bij genot, motivatie en beloning. De gedachte was dat ultrabewerkt voedsel met veel vet en suiker dat ook deed. Maar in de nieuwe studie zagen Amerikaanse wetenschappers gemiddeld genomen geen significante toename van dopamine in de hersenen van proefpersonen die een vettige en suikerrijke milkshake dronken.

Eerdere studies suggereerden bovendien dat de beloningsreactie zwakker zou zijn in mensen met obesitas. Want net als bij drugsverslaafden zou er steeds meer nodig zijn om dezelfde dopaminepiek te veroorzaken. Maar ook hiervoor konden de onderzoekers geen bewijs vinden.

“De gedachte dat de combinatie van veel vet en suiker in ultrabewerkt voedsel net zo verslavend kan zijn als drugs, voornamelijk gebaseerd op het vermogen om een buitensporige dopaminereactie op te wekken, wordt niet ondersteund door onze gegevens”, schrijven de onderzoekers in hun artikel.

Bij sommige proefpersonen werd wel meer dopamine gemeten, maar gemiddeld over alle deelnemers was er geen sterke toename na het drinken van een milkshake.

Mogelijk wel verslavend

Waarom eerdere onderzoeken wel tot die conclusie kwamen? Volgens de Amerikaanse wetenschappers komt dat mogelijk doordat die aanzienlijk minder proefpersonen hadden. En dat zegt wat, want deze studie had ook slechts vijftig proefpersonen.

De wetenschappers waarschuwen dat hun studie niet uitsluit dat vettig en suikerrijk eten verslavend kan zijn. Maar als dat het geval is, dan verschilt het mechanisme erachter met dat van drugs zoals cocaïne. Dat komt vaker voor. Sommige stoffen, zoals nicotine, zijn bijvoorbeeld wel degelijk verslavend, maar veroorzaken geen vloedgolf aan dopamine. De onderzoekers roepen daarom op om meer onderzoek te doen naar het verslavende effect van ultrabewerkt voedsel.

Kritiek

Taco de Vries, hoogleraar anatomie en neurowetenschappen bij het AMC en gespecialiseerd in verslavingen, vindt het een interessante studie. Maar hij heeft ook kritiek. “Het kan zijn dat de hoeveelheid dopamine die wordt afgegeven door het drinken van milkshakes in gezonde proefpersonen te laag is om te kunnen meten. Bovendien is de gebruikte meetmethode niet in staat om snelle veranderingen te registreren. Dat kan wel met technieken die bij proefdieren worden gebruikt.”

Volgens De Vries is de dopaminepiek door voedsel bovendien sterk afhankelijk van andere omstandigheden, zoals honger, de verwachting die je van het voedsel hebt en een bepaalde verslavingsgevoeligheid. “De dopamine-afgifte door voedsel is indirect, in tegenstelling tot bijvoorbeeld cocaïne, wat het systeem direct activeert.”

De Vries benadrukt daarnaast dat ons dopaminesysteem vooral sterk reageert op signalen in onze omgeving die mogelijk een belonend effect geven, zoals het zien van voedsel of een seksueel aantrekkelijke soortgenoot. “Dopamine lijkt dan ook cruciaal te zijn bij het aanleren van belonend gedrag en niet zo zeer bij de beloning zelf.” Verslaafden zijn zeer gevoelig voor deze prikkels.

Een klein percentage van de bevolking is gevoelig om een eetverslaving te ontwikkelen en reageert sterk op voedsel-gerelateerde prikkels. “In deze studie is echter dopamine gemeten na het drinken van een milkshake. Het zou interessanter zijn geweest om in een groep mensen met een eetstoornis te kijken hoe hun dopaminesysteem reageert op voedselplaatjes en dit te vergelijken met een controlegroep.”

Bronnen: Cell Metabolism, Science Advisor

Beeld: Content Pixie/Unsplash

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!