Een Brits museum heeft in zes jaar een codemachine herbouwd waarmee de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog geheime Duitse berichten konden lezen.

In 1940 onderschepten de Britten voor het eerst gecodeerde berichten. Een van de codekrakers in Bletchley Park boog zich erover en ontdekte dat de versleuteling was gedaan via de zogenoemde Verman-methode. De Duitsers gebruikten de Lorenz SZ 40 en SZ 42 (Schlüsselzusatz) om het berichtenverkeer tussen de hogere legeronderdelen te coderen. De Lorenz was een broertje van de beroemdere Enigma-machine die voornamelijk ‘in het veld’ en door Duitse onderzeeboten werd gebruikt.

De Britse specialisten realiseerden zich dat de code kon worden gekraakt als de Duitsers een fout zouden maken, bijvoorbeeld door twee keer dezelfde instellingen te gebruiken om twee verschillende berichten te versturen. Dat gebeurde op 30 augustus 1941 toen een Duitse ‘operator’ een versleuteld bericht van vierduizend tekens verzond. Kort daarna kreeg hij de melding dat het bericht niet goed was overgekomen en hij maakte, terwijl dat strikt verboden was, de cruciale fout om de tekst een tweede keer met dezelfde instelling te versturen.

Dat was op zich niet zo’n probleem geweest, maar schijnbaar had hij niet zo gek veel zin om het hele verhaal nog een keer over te tikken en besloot hij bepaalde woorden door afkortingen te vervangen. De Britten konden aan de hand van de twee berichten de sleutel achterhalen en een eigen versie van de Lorenz bouwen zodat ze snel berichten konden decoderen.

En dat apparaat, de Tunny, bleek van onschatbare strategische waarde. Maar toen de oorlog eenmaal voorbij was, werden de machines (er waren op Bletchley Park tussen twaalf en vijftien Tunneys actief) uit elkaar gehaald en de onderdelen voor andere doeleinden gebruikt.

Omdat het een geheim project betrof, moesten de moderne bouwers zich baseren op wat vage schetsen en de al even vage herinneringen van de mensen die ooit met de apparaten hadden gewerkt. Maar na zes lange jaren hebben ze dus met oude, bij elkaar gescharrelde onderdelen een nieuwe, werkende Tunny gebouwd.

Beeld: Matt Crypto/John Robertson/The The National Museum of Computing