Het genoom van de watervlo is in kaart gebracht. Dit betekent een grote stap in het onderzoek naar schadelijke stoffen.

Tien jaar nadat het gehele menselijke genoom in kaart werd gebracht, is Daphnia pulex, oftewel de watervlo, aan de beurt. Uniek, want het is het eerste schaaldier waarvan het volledige genoom bekend is. En wat voor genoom! Het beestje, niet groter dan een halve centimeter, blijkt de meeste genen te hebben van alle dieren: zo’n 31.000. Ter vergelijking: de mens heeft ongeveer 23.000 genen.

Het is natuurlijk niet voor niets dat de onderzoekers hebben gekozen voor watervlooien. Deze diertjes staan bekend om hun gevoeligheid voor schadelijke stoffen en hun mogelijkheid zich genetisch aan te passen als die stoffen in de buurt zijn. Zo kunnen ze zich ter zelfverdediging transformeren, overgaan op aseksuele voorplanting (klonen) of hun eitjes honderden jaren op de bodem laten overleven. En doordat ze zich aanpassen aan hun omgeving, kunnen ze dienen als controlemiddel: als de populatie watervlooien in een bepaald ecosysteem is aangetast, is de kans groot dat het hele systeem is aangetast. Op die manier kan de aanwezigheid van schadelijke stoffen in een bepaald ecosysteem worden gemeten.

Het ontrafelen van het genoom van de watervlo betekent daardoor een nieuwe stap in het onderzoek naar schadelijke stoffen. Onderzoekers zijn nu in staat te kijken welke genetische aanpassingen een watervlo doet in de buurt van een schadelijke stof. Ze kunnen de genen vergelijken van watervlooien die wat betreft genetische opmaak aanvankelijk identiek zijn, maar die in verschillende omgevingen, verschillende genetische aanpassingen doen. Op die manier wordt duidelijk welke genen en processen een rol spelen bij welke schadelijke stoffen.

Bovendien delen het genoom van de watervlo en de mens een groot aantal genen. Dit betekent dat het misschien mogelijk is de watervlo als diermodel te gebruiken om te kijken welke invloed schadelijke stoffen hebben op de gezondheid van mensen. Op die manier zou de kleine watervlo zelfs mensenlevens kunnen gaan redden.

Het onderzoek naar het genoom van de watervlo is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

Bronnen: Nature News, Indiana University op EurekAlert!, DOE/Joint Genome Institute op Eurekalert!

Beeld: Links: Jan Michels/Christian-Albrechts-Universitaet zu Kiel, rechts: Paul D. N. Hebert/University of Guelph