09 oktober 2025 15:04
Mannetjesmuizen die trainden op een loopband kregen zoons die fitter waren dan genetisch identieke muizenvaders die weinig bewogen.
Een talent voor sport kun je erven van je ouders, maar fysieke fitheid – wat grotendeels afhangt van of je daadwerkelijk sport en gezond eet – lijkt niet erfelijk te zijn. Tenminste, daar gingen wetenschappers vanuit. Een nieuwe studie in Cell Metabolism suggereert nu dat mannelijke muizen die veel bewegen hun fitheid kunnen doorgeven aan hun zoons. Als hetzelfde geldt voor mensen, zouden vaders de gezondheid van hun toekomstige kinderen kunnen verbeteren door zelf in vorm te blijven, aldus de onderzoekers.
Lees ook:
De meeste erfelijke eigenschappen geven ouders door aan hun kinderen via DNA. Als je bijvoorbeeld genen erft die zorgen voor een groot longvolume, stijgen de kansen dat je een goede zwemmer kunt worden. Dingen die je leert – zoals een taal – zijn niet vastgelegd in genen en kun je dus niet doorgeven.
Toch verschijnen er de laatste jaren studies die laten zien dat erfelijkheid meer is dan alleen genen. Sommige eigenschappen die je tijdens je leven verwerft kunnen namelijk de chemische verpakking van je DNA aanpassen en daarmee ook de eigenschappen van het nageslacht beïnvloeden. Dit fenomeen heet epigenetica.
Recent onderzoek heeft aangetoond dat zogeheten microRNA’s in spermacellen een van de manieren vormen waarop epigenetische informatie kan worden doorgegeven. Deze kleine stukjes RNA, het chemische broertje van DNA, beïnvloeden welke genen in het embryo worden geactiveerd. Een studie uit 2021 suggereerde bijvoorbeeld dat mannelijke muizen via microRNA’s hun gevoeligheid voor depressies kunnen overerven.
De onderzoekers van de huidige studie vroegen zich af of sportervaringen ook zo doorgegeven kunnen worden. Het viel hen namelijk op dat de kinderen van atleten vaak ook sportief zijn. Dat kan natuurlijk een kwestie van goede genen zijn, maar is het misschien mogelijk dat die talloze trainingen ook een voordeel opleveren?
Het team liet mannelijke muizen twee weken lang rennen op een loopband. Wanneer ze vervolgens paarden met vrouwtjes die niet hadden gesport, kregen ze kinderen die langer konden rennen dan de kinderen van genetisch identieke mannelijke muizen die niet hadden gezwoegd op een loopband. De fittere nakomelingen hadden bovendien meer spiervezels die geschikt zijn voor langdurige inspanning en kregen geen obesitas wanneer ze een dieet met veel vet voorgeschoteld kregen.
Toen de onderzoekers het RNA in het sperma en de bevruchte eicellen analyseerden, vonden ze verhoogde concentraties van tien microRNA’s die misschien kunnen verklaren hoe de getrainde fitheid wordt doorgegeven.
Het is bekend dat beweging ervoor zorgt dat spieren meer van het eiwit PGC-1α krijgen. Dit eiwit zet genen aan die mitochondriën bouwen, dat zijn energiefabriekjes in cellen. Over het algemeen geldt: hoe meer mitochondriën in de spieren, hoe beter de sportprestaties. Een ander eiwit, NCoR1, blokkeert PGC-1α en functioneert als een rem op de productie van de energiefabriekjes. De onderzoekers ontdekten dat de microRNA’s in het sperma van fitte muizen de activiteit van NCoR1 verminderen, waardoor de rem wordt losgelaten.
Mogelijk gebeurt er bij mensen iets vergelijkbaars. Het team verzamelde sperma van acht mannen die regelmatig sportten en van 24 mannen die dat niet deden. In het sperma van de getrainde mannen vonden ze dat zeven microRNA’s in hogere concentraties aanwezig waren.
“Dat is erg interessant”, zegt voortplantingsbioloog Janice Bailey, die niet betrokken was bij de studie, tegen de nieuwsredactie van vakblad Science. Momenteel is er veel meer interesse in de levensstijl van moeder dan vaders: “Als je een hoogzwangere vrouw ziet roken, zullen mensen daar erg kritisch op zijn”, zegt Bailey. “Vaders komen daar allemaal mee weg.”
Het onderzoeksteam kon bij de muizen één microRNA identificeren dat waarschijnlijk het meeste bijdroeg aan het overerven van de verhoogde fitheid. Door dit molecuul in het sperma van ongetrainde vaders te injecteren, kregen ze alsnog fittere nakomelingen. Volgens epigenticus Colin Conine, niet betrokken bij het onderzoek, is het “verrassend” dat slechts één microRNA zo’n grote impact had.
Tegen Science zegt Conine dat dit de eerste studie is die aantoont dat de voordelen van beweging kunnen worden doorgegeven via microRNA’s. Het laat volgens hem zien dat wetenschappers moeten onderzoeken welke andere informatie via RNA in sperma kan worden gecodeerd.
Dochters erfden de verhoogde fitheid overigens niet. Ook kleinkinderen hadden weinig voordeel van een sportieve opamuis.
Bronnen: Cell Metabolism, Science
Beeld: JamesBrey/Getty Images
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
