De grootste roofvis uit de geschiedenis was Otodus megalodon. Met een lengte van 24 meter was hij twintig tot drie miljoen jaar geleden de schrik van de zee. Hij had ook heel wat kilocalorieën nodig om te overleven: 100.000 per dag, volgens de schattingen. Onderzoekers van de Universiteit van Frankfurt probeerden het dieet van de megalodon te achterhalen. 

Vrijwel alles wat we weten (of denken te weten) over Otodus megalodon, komt van zijn tanden. Veel meer is er namelijk niet overgebleven van deze joekel van een vis. De tanden hebben een driehoekige vorm en zijn zo groot als een menselijke hand. Ze dienden ter inspiratie voor zijn naam; megalodon betekent letterlijk ‘grote tand’. 

Lange tijd werd aangenomen dat de megalodon met zijn scherpe gebit voornamelijk walvissoorten verscheurde. Maar volgens Jeremy McCormack van de Universiteit van Frankrijk was het dieet van het roofdier een stuk diverser. Samen met een internationaal team van wetenschappers nam hij een paar van de gigantische tanden – die op verschillende locaties waren gevonden – nog eens onder de loep. 

Lees ook:

• ‘Ook de mythe over de megalodon is onsterfelijk’
• Dit monster maakte de zeeën in het dinotijdperk onveilig

Dieet megalodon achterhalen door zinkanalyse

Door zink te extraheren uit de tanden, kun je heel wat te weten komen over het dieet van een dier. Van dit element bestaan verschillende isotopen – atomen die hetzelfde aantal protonen hebben, maar een verschillend aantal neutronen in hun kern. Hoe meer neutronen, hoe meer massa een atoom heeft. 

Als je iets eet waar zink in zit, dan sla je zowel de zwaardere isotoop zink-66, als de lichtere isotoop zink-64 op in je organen en spieren. Maar van de zwaardere variant sla je wel significant minder op. Vissen die andere vissen eten, hebben dus meer zink-64 in hun weefsels dan zink-66. En in het dier dat die roofvissen eet, zal je naar verhouding wéér minder zink-66 aantreffen. Aan de hand van de verhouding tussen die zink-isotopen kun je dus bepalen welk dier aan de top van de voedselketen staat.

“Omdat we niet weten wat destijds de verhouding was tussen de twee zink-isotopen aan de bodem van de voedselketen, hebben we de tanden van verschillende prehistorische en bestaande haaiensoorten met elkaar vergeleken en met andere diersoorten. Daardoor konden we een indruk krijgen van de relatie tussen roofdier en prooi zo’n achttien miljoen jaar geleden”, vertelt hoofdonderzoeker McCormack. 

Megalodon was veelzijdige generalist

“Onderaan de voedselketen die we bestudeerd hebben stond zeebrasem, die mossels, slakken en schaaldieren at”, vertelt hij. Kleinere haaiensoorten en de voorouders van de huidige walvisachtigen stonden een tree hoger in de piramide. Grotere haaien, zoals de zandtijgerhaai, stonden weer iets hoger. Helemaal bovenaan stonden de reuzenhaaien, waar ook de megalodon toe behoorde.

Maar het was niet zo dat de megalodon uitsluitend grote zeezoogdieren at. Door de tanden van de verschillende locaties met elkaar te vergelijken, zagen de onderzoekers dat de ene megalodon veel vaker organismen at die laag op de voedselketen stonden dan de ander.

Volgens McCormack aten de reuzenhaaien simpelweg wat er voorhanden was, en niet uitsluitend dieren die een treetje lager in de voedselketen stonden, zoals lang werd gedacht. “Uit ons onderzoek blijkt dat hij een veelzijdige generalist was”, aldus McCormack. 

Nieuwe methode

Het analyseren van tanden op basis van de hoeveelheid zink is een vrij nieuwe methode, en McCormack is ontzettend tevreden over de resultaten. “De methode heeft opnieuw bewezen een waardevol instrument te zijn voor de paleo-ecologische reconstructies.” 

Openingsbeeld: Alex Boersma/PNAS

Bron: Universiteit van Frankfurt via EurekAlert!

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!