25 september 2025 09:00
Een gevlekte draakvis met een ingeklapt tenaculum op zijn voorhoofd, tussen zijn ogen. Beeld: University of Washington.
Sommige mannelijke draakvissen hebben een bijzonder idee van romantiek: ze bijten hun partner met tanden die uit hun voorhoofd groeien.
In de zee zwemmen een hoop rare beesten. Draakvissen zijn een goed voorbeeld. Deze glimmende, schubloze vissen met grote ogen lijken als een soort spoken door het diepe, donkere water te glijden. In het Engels worden ze daarom ook wel ghost sharks genoemd, hoewel het geen haaien zijn.
De mannetjes van sommige soorten, zoals de gevlekte draakvis, hebben op hun voorhoofd een inklapbaar uitsteeksel. Daarop zitten weer kleinere uitsteeksels die de vorm van kattenklauwen hebben. Draakvissen gebruiken dat zogeheten tenaculum om een vrouwtje tijdens het paren vast te houden.
Onderzoekers hebben nu ontdekt dat de kleine uitsteeksels op zo’n tenaculum tanden zijn. En dat is bijzonder. Het is namelijk de eerste keer dat wetenschappers bij een gewerveld dier echte tanden aantreffen die niet in de mond groeien. Ze schrijven erover in vakblad PNAS.
Lees ook:
In de video hieronder zie je een zwemmende gevlekte draakvis.
Het team bestudeerde veertig gevlekte draakvissen van 25 tot 80 centimeter lang. Sommige dieren waren nog erg jong, andere al wat ouder, waardoor de onderzoekers de ontwikkeling van het tenaculum konden volgen. Ze maakten CT-scans van de vissen en bekeken de tenaculums onder de microscoop. Zo zagen ze dat de kleine uitsteeksels groeien uit een weefsel dat lamina dentalis wordt genoemd. Echte tanden in de mond doen dit ook.
Verder ontdekten ze dat in het tenaculum veel genen actief zijn die ook betrokken zijn bij het vormen van tanden in de mond van vissen.
De onderzoekers keken ook naar fossielen van Helodus simplex, een prehistorische vis die 315 miljoen jaar geleden leefde. Deze uitgestorven vis had de oudst bekende tenaculum-achtige structuur, die zich uitstrekte van de bovenkant van de snuit tot aan de voorkant van de bovenkaak. De tanden op het tenaculum van Helodus leken enorm op de tanden in zijn mond.
Gedurende de evolutie verplaatste het tenaculum zich waarschijnlijk naar het voorhoofd. Ondanks dat dit verder van de mond is, behielden draakvissen de mogelijkheid om er tanden te vormen, waardoor ze nu liefdesbeten kunnen uitdelen aan hun partners.
Maar het is mogelijk dat het tenaculum oorspronkelijk was geëvolueerd met een ander doel. Vrouwelijke gevlekte draakvissen hebben namelijk een restant van een tenaculum, wat suggereert dat de structuur ooit in beide geslachten voorkwam. Dat zou kunnen betekenen dat het uitsteeksel mogelijk als een verdedigingswapen of waarschuwingssignaal werd gebruikt.
Bronnen: PNAS, The New York Times, Science News
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
