11 november 2025 09:00
Twee eendensnaveldino's die paren, maar het gewicht van het mannetje verwondt het vrouwtje. Beeld: Troco.
Fossielen van eendensnaveldino’s hebben opvallend vaak gebroken staartwervels. Waarom? Volgens nieuw onderzoek braken die tijdens de daad.
Dieren moeten er soms flink wat voor over hebben om zich voort te planten. Sommige mannelijke spinnen worden bijvoorbeeld direct na de daad opgegeten door het vrouwtje. Bij hadrosauriërs, ook wel bekend als eendensnaveldino’s, was mogelijk juist het vrouwtje de pineut. Hoewel zij niet werd opgegeten, eindigde de vrijpartij wel met een paar gebroken staartwervels. Dat schrijven paleontologen van het Belgische Instituut voor Natuurwetenschappen in het wetenschappelijke tijdschrift iScience.
Lees ook:
De eendensnaveldino’s waren een enorm succesvolle groep dinosauriërs. De herbivoren leefden tijdens het late krijt, vlak voordat de asteroïde die het dinotijdperk beëindigde insloeg. Ze waren wijd verspreid en stampten rond in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Azië en Europa.
Sinds 1979 verzamelt paleontoloog Darren H. Tanke fossielen van eendensnaveldino’s in Canada. Het viel hem op dat meerdere exemplaren gebroken staartwervels hadden, vooral rond de cloaca (een opening die zowel functioneert als uitgang voor ontlasting als geslachtsorgaan, ook in veel moderne dieren). In 1989 kwam Tanke daarom met de theorie dat de verwondingen ontstonden doordat de zware mannetjes (ze konden meerdere tonnen wegen) tijdens het paren op vrouwtjes klommen.
Maar de observatie van Tanke was gebaseerd op een beperkt aantal dino’s, en allemaal uit Noord-Amerika. Om zulke gedragsclaims hard te kunnen maken, heb je eigenlijk grotere datasets nodig, zodat eventuele vertekeningen door bijvoorbeeld de manier van fossilisatie worden opgevangen.
In 2019 ontdekte Filippo Bertozzo van het Belgische Instituut voor Natuurwetenschappenvergelijkbare verwondingen in een fossiel van een eendensnaveldino (Olorotitan arharensis) uit Rusland. Hij nam contact op met Tanke. “Ik zal nooit vergeten hoe verbaasd hij keek toen ik hem vertelde dat ik hetzelfde patroon had ontdekt in fossielen buiten Canada”, zegt Bertozzo in een persbericht. De twee paleontologen besloten samen te werken.
Ze hebben nu zo’n vijfhonderd staartwervels met verwondingen bestudeerd van eendensnaveldino’s uit Noord-Amerika, Europa en Rusland. Hoewel ze fossielen bekeken van veel verschillende soorten, leken de verwondingen allemaal sterk op elkaar.
Ze combineerden een statistische analyse met een Finite Element Analysis, een ingenieurstechniek die voorspelt hoe een constructie zich gedraagt onder mechanische belasting, in dit geval door buigen of breken. De resultaten lieten zien dat de verwondingen waarschijnlijk ontstonden door een drukkende kracht van bovenaf, waardoor er breuken ontstonden in de botuitsteeksels op de staartwervels.
Vervolgens hebben de onderzoekers verschillende computersimulaties gemaakt om te bepalen hoe die breuken konden ontstaan. Ze keken bijvoorbeeld of het mogelijk was dat een roofdier ervoor verantwoordelijk voor was, of dat soortgenoten in een drukke kudde per ongelijk op de staart trapten. Maar uiteindelijk bleek de hypothese dat de verwondingen waren ontstaan tijdens het paren het meest waarschijnlijk.
Volgens de onderzoekers braken de staartwervels door het gewicht van het mannetje terwijl hij op de rug van het vrouwtje klom. Maar de verwondingen waren niet dodelijk, want in veel fossielen waren de breuken (deels) hersteld. En in sommige gevallen waren de wervels zelfs een tweede keer gebroken.
Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en ontvang elke donderdag het interessantste nieuws uit de wereld van wetenschap en technologie in jouw inbox.
De onderzoekers geven zelf al toe dat deze studie nog steeds geen hard bewijs is voor de sekshypothese. Zoiets is namelijk moeilijk te bewijzen zonder de dino’s daadwerkelijk van bil te zien gaan. Maar ze hopen dat hun resultaten andere wetenschappers zullen inspireren om hier ook onderzoek naar te doen.
Als de hypothese correct blijkt, biedt dat spannende mogelijkheden. Momenteel is het enorm moeilijk om aan een fossiel te zien welk geslacht de dino had. Als je een vrouwtje kunt herkennen aan gebroken staartwervels, kun je ook kijken of andere skeleteigenschappen, zoals de schedel, verschillen van die van mannetjes. Dat kan wetenschappers weer meer leren over het gedrag van eendensnaveldino’s.
Bronnen: iScience, Insitute of Natural Sciences
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
