Wie is er de baas onder de gorilla’s, de mannetjes of de vrouwtjes? Het antwoord op die vraag is niet zo zwart-wit als je wellicht dacht. 

Wordt de gorillasamenleving inderdaad gedomineerd door de mannetjes? Nieuw onderzoek van het Max-Planck-Institut für evolutionäre Anthropologie en de Universiteit van Turku trekken deze overtuiging in twijfel. Zij baseren hun conclusies op drie decennia aan gedragsobservaties onder vier groepen wilde berggorilla’s.

Lees ook:

• Picture Perfect: ernstig bedreigde gorilla geboren
• Borstklopperij van gorilla’s verklapt lichaamsgrootte

Vrouwelijke versus mannelijke dominantie

Onze kennis over het dierenrijk is de afgelopen decennia flink uitgebreid. Zo was het ongeveer vijftig jaar geleden nog een algemeen geaccepteerde gedachte dat onder zoogdieren de mannetjes altijd de baas waren. 

Deze overtuiging werd in twijfel getrokken toen we ontdekten dat bij hyena’s en sommige lemuren juist het tegenovergestelde gold. Daar waren de vrouwtjes dominant. 

Inmiddels weten we dat dominantie zich op een spectrum bevindt, met aan de ene kant mannelijke, en aan de andere kant vrouwelijke dominantie. 

Machtsverhouding onder berggorilla’s

Van alle mensachtigen lijken berggorilla’s zich het verst aan de mannelijke kant van het dominantiespectrum te bevinden. De mannetjes zijn significant veel groter dan de vrouwtjes, en hebben ook grotere hoektanden. Bij mensen zijn de fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen veel kleiner. 

“Tegelijkertijd weten we ook dat de vrouwtjes kunnen kiezen met welke mannetjes ze willen paren, een eigenschap die gelinkt wordt aan vrouwelijke macht onder de primaten”, vertelt Nikos Smit, hoofdonderzoeker van de nieuwe studie. 

Dit maakt berggorilla’s tot een interessant studie-object. Hoe strikt zijn de genderrollen onder deze diersoort nu echt? Daarvoor is zoals gezegd drie decennia aan gedragsobservaties geanalyseerd. Conclusie: bijna alle vrouwtjes kunnen in groepen met meerdere mannetjes minstens één van hen overmeesteren. 

Klein, maar krachtig

Ondanks dat vrouwelijke gorilla’s de helft minder wegen dan de mannen, winnen ze een op de vier conflicten, en domineren ze een op de vier niet-alfamannetjes. Het onderzoek stelt ook een ander traditioneel beeld ter discussie, namelijk dat vrouwtjes altijd om voedsel moeten concurreren en de mannetjes om de vrouwtjes. De onderzoekers zagen namelijk dat een vrouwtje voorrang heeft tot bepaalde voedselbronnen ten opzichte van de mannetjes waarover ze dominant is. Ze vecht dus niet altijd met andere vrouwtjes om de restjes.

“Onze resultaten laten zien dat vrouwtjes vaker een hogere positie innamen dan jongere en oudere mannetjes, ondanks dat zij nog steeds zoveel groter zijn dan volwassen vrouwtjes”, vertelt mede-onderzoeker Martha Robbins. Het verschil tussen de geslachten is duidelijk te zien op de foto bovenaan dit artikel.

Volgens Robbins duidt dat erop dat meerdere factoren, naast grootte en kracht, de machtsverhoudingen tussen de geslachten beïnvloeden. 

Het onderzoek oppert meerdere verklaringen voor de vrouwelijke dominantie. Het is mogelijk dat het alfamannetje de vrouwtjes steunt in hun overmeestering van andere mannetjes, maar het kan ook dat de niet-alfamannetjes zich onderwerpen aan vrouwtjes om hun plek in de groep niet kwijt te raken. 

Menselijke machtsverhoudingen 

Het onderzoek is weer een nieuw stukje van de puzzel in de zoektocht naar hoe vrouwelijke en mannelijke machtsverhoudingen in elkaar steken. Het laat in ieder geval zien dat er een sterke variatie is onder mensachtigen, en dat niet louter grootte en kracht de doorslag geven.

Daarmee zet de studie volgens de onderzoekers ook zijn vraagtekens bij de notie dat het menselijke patriarchaat (een door mannen gedomineerde samenleving) een evolutionair overblijfsel, en een erfenis van de primaten is.  

Bron: Current Biology, EurekAlert!

Beeld: Martha Robbins

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!