12 december 2025 12:29
Zo zou de Mosasaurus eruit gezien kunnen hebben. Beeld: Christopher DiPiazza.
Wetenschappers vonden een tand van een Mosasaurus in een vroegere rivierbedding. Maakte het zeemonster ook de rivieren onveilig?
Een kudde edmontosauriërs drinkt vredig uit een rivier. Maar een kleintje dwaalt in het water te ver af. Plotseling wordt hij bij de nek gegrepen door een heus monster, zo groot als een bus en met een enorme rij scherpe tanden. Een Mosasaurus die jaagt in de rivier.
Dit scenario kan zomaar hebben plaatsgevonden in de laatste miljoenen jaren voor het uitsterven van de dinosauriërs, 66 miljoen jaar geleden. Onderzoekers publiceerden namelijk in het vaktijdschrift BMC Zoology dat Mosasaurus niet alleen in de zee leefde, maar ook in zoet water.
Lees ook:
Melanie During van de Uppsala-Universiteit én VU Amsterdam ontdekte met collega’s in 2022 een Mosasaurus-tand in een vroegere rivierbedding in de Amerikaanse staat North Dakota. Samen met een Tyrannosaurus rex-tand en de kaak van een krokodilachtige.
Van Mosasaurus werd altijd gedacht dat hij in zee leefde. Hoe belandde zijn tand dan in een gebied met zoet water, waar ook de T-rex, de krokodilachtige én Edmontosaurus (waarvan eerder ook fossielen zijn gevonden) leefden?
In het lab van de VU Amsterdam analyseerden During en haar team de Mosasaurus-, T-rex-, en krokodil-overblijfselen. Ze keken daarbij naar de verhoudingen tussen isotopen. Isotopen zijn atomen van hetzelfde element maar met een verschillend aantal kerndeeltjes.
Aan de isotoopratio’s kun je zien in wat voor soort omgeving het fossiel lang geleden is gemaakt. Een voorbeeld: je hebt de isotopen zuurstof-16 en zuurstof-18. Die laatste is de zwaarste isotoop, omdat hij twee kerndeeltjes meer heeft.
Water dat uit zee verdampt, zal meer van het lichtere isotoop bevatten (want dat stijgt makkelijker) dan de zwaardere. Wanneer het vervolgens regent uit de ontstane wolken en dat water naar de rivier stroomt, krijgt dat zoete water relatief meer zuurstof-16 dan zuurstof-18. De zee daarentegen bevat juist relatief gezien meer van de zwaardere zuurstofisotoop.
Dan terug naar de analyse. Naast zuurstof keken de onderzoekers ook naar strontium en koolstof. Ook die isotoopverhoudingen vertellen iets over het leefgebied van het dier waar de tand of bot van afkomstig is.
Het beeld was heel duidelijk: alle isotoopverhoudingen wezen erop dat de drie fossielen (Mosasaurus-tand, T-rex-tand en krokodillenkaak) werden gevormd in zoet water. Dus moet deze Mosasaurus inderdaad in de rivier hebben geleefd.
“De auteurs van de studie hebben een zeer uitgebreid en interessant onderzoek afgeleverd”, geeft paleontoloog en zeereptiel-expert Feiko Miedema van de Universiteit van Oslo aan. “Ze hebben mij voor een groot deel overtuigd van hun conclusie dat ze een in zoet water verblijvende Prognathodon-gerelateerde Mosasaurus hebben gevonden.”
Miedema vindt het goed dat de onderzoekers meerdere isotopen hebben gemeten. “Zo kun je beter begrijpen wat de context is van de tand ten opzichte van waar die is gevonden. Er kan namelijk veel gebeuren tussen de dood van een dier, en waar uiteindelijk verschillende delen ervan bewaard blijven.”
Voor het begrijpen van de evolutie van de mosasauriërs is dit een zeer interessante vondst, geeft Miedema verder aan. “Tegen het einde van het krijt werd de grote binnenzee (de Western Interior Seaway, red.) van het huidige Amerikaanse midwest langzaamaan kleiner, waardoor de ruimte voor zeedieren ook kleiner werd. Het is dus best logisch dat sommige, waaronder dus Mosasaurus, hun geluk zochten in zoetwatersystemen.”
Aanpassing aan die rivieren is overigens nog best een uitdaging, vervolgt Miedema. “Deze grote jagers moesten waarschijnlijk leren zwemmen in kleinere ruimtes en ondieper water. Bovendien moesten ze hun zout-verwerkingssysteem omzetten. We weten echter dat dieren dit kunnen. Een goed voorbeeld zijn de huidige dolfijnen waarvan een aantal soorten in rivieren leeft. Een zoetwater-Mosasaurus is dus zeer goed mogelijk!”
Maar volgens Miedema moeten nog meer fossielen van mosasauriërs in vroegere rivieromgevingen worden gevonden om zeker te zijn dat de vondst niet toevallig was. “Ik denk wel dat die er zullen komen. Ook ben ik benieuwd of mosasauriërs in andere gebieden op aarde ook zoetwatersystemen in zijn gegaan of dat de terugtrekking van de Amerikaanse binnenzee een unieke situatie voor de dieren daar creëerde, waardoor ze zich gingen aanpassen.”
Bronnen: BMC Zoology, Uppsala University via EurekAlert!
Duik in de wereld van wetenschap, technologie en ruimtevaart met KIJK! Ontdek de meest fascinerende achtergronden, baanbrekende ontwikkelingen en de spannendste verhalen uit de ruimte.
Wil jij niets missen én profiteren van een scherpe aanbieding? Word nu lid van KIJK en lees meer voor minder!
