Het liefst eet een orang-oetan fruit, maar dat is niet altijd beschikbaar. Onderzoekers hebben uitgezocht hoe de stofwisseling van dit dier reageert als het voedselaanbod gedurende het jaar verandert. 

Een orang-oetan heeft geen supermarkt waar hij naar hartelust zijn favoriete eten kan uitzoeken. In de jungle van Borneo wisselen periodes van schaarste en overvloed elkaar af, en toch loopt de orang-oetan hierdoor niet tegen stofwisselings- en gezondheidsproblemen aan. Welke voedsellessen kunnen wij mensen daarvan leren? Op deze vraag probeerden onderzoekers, geleid door Erin Vogel van Rutgers University (VS), antwoord te krijgen. 

Metabolisch flexibel

De wetenschappers trokken voor hun onderzoek zelf de jungle van Borneo in om data over orang-oetans te verzamelen. Tussen 2003 en 2018 observeerden ze niet alleen het gedrag van de dieren, maar analyseerden ze ook hun urine. Daarin gingen ze bijvoorbeeld op zoek naar ketonen, het afbraakproduct dat overblijft als je vetten verbrandt. Net als mensen zijn orang-oetans namelijk metabolisch flexibel: ze kunnen op verschillende energiebronnen draaien, zoals vetten, koolhydraten en eiwitten. 

Het liefst eten orang-oetans fruit, dat rijk is aan suikerige koolhydraten. Maar als dat schaars is, schakelen ze over naar meer eiwitrijke bronnen, zoals bladeren en de bast van bomen. Die dingen eten ze overigens ook als er wel fruit beschikbaar is, maar iets minder, zagen de onderzoekers. 

“We wilden uitzoeken hoe hun lichamen reageren op deze verschillende vormen van brandstof, als de beschikbaarheid van hun voorkeursvoedsel verandert”, vertelt onderzoeker Vogel.

Obesitas

Het blijkt dat de primaten meesters zijn in het afstemmen van hun energiehuishouding op het voedsel dat beschikbaar is. Allereerst verandert hun stofwisseling als er een periode van fruitschaarste aanbreekt. Ze verbranden hun lichaamsvet en de eiwitten in hun spieren dan voor energie. Zodra er weer fruit beschikbaar is, bouwen ze hun vetreserves en spieren weer op. Door deze afwisselende periodes van schaarste en overvloed wordt voorkomen dat de orang-oetan obesitas krijgt, schrijven de onderzoekers. 

Maar ze passen ook hun gedrag aan op het voedselaanbod. Ze ondernemen flink minder fysieke activiteiten als ze een periode geen fruit kunnen krijgen. Ze gaan eerder naar bed, rusten meer, reizen minder ver en brengen ook minder tijd met elkaar door. 

Volgens Vogel zouden mensen wat dat betreft iets kunnen leren van de orang-oetan, maar dan net andersom. Als je een zittende levensstijl hebt, zou je daar je calorie-inname op moeten aanpassen als je wil voorkomen dat je extra kilo’s gaat meetorsen. 

Vergelijkbare stofwisseling

Ook de eiwitinname van de orang-oetan vonden de onderzoekers interessant. Die was vrij consistent, ongeacht hoeveel fruit er beschikbaar was. Een typisch Westers dieet bestaat juist vooral uit snelle koolhydraten en maar weinig eiwitten. 

Omdat mensen een gezamenlijke voorouder delen met de orang-oetan, geven de resultaten van deze studie ook inzicht in de stofwisseling van mensen, menen de onderzoekers. We hebben immers een vergelijkbare stofwisseling. 

“Het onderzoek onderstreept het belang van een evenwichtig dieet en metabolische flexibiliteit”, aldus Vogel. “Die dingen zijn cruciaal om gezond te blijven. Dat geldt zowel voor orang-oetans als voor mensen.”

Bron: Science Advances, ScienceDaily

Beeld: Gethinlane/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!